د ماشومانو په مخ کې له دې کارونو او خبرو ځان وساتئ!
ليکنه - ریاض مقامزی
ماشومان هغه طبقه، چې خورا عاطفي وي او ډېر نازک طبيعت لري؛ نو له همدې د هغوی په مخکې خپلو ټولو خبرو او حرکاتو ته بشپړ دقت پکار دی. ستاسو معمولي ناسم چلند او يا هم نامناسبه خبره کولای شي د هغوی پر زیان تمام شي. ددې لپاره چې د خپلو ماشومانو/کشرانو خیال مو ساتلی وي، دې ټکو ته حتماً پام وکړئ!
لومړی | نشه يي توکي مه کاروئ!
که څه هم د نشه يي توکو کارول په هر ډول حالاتو کې ناسم عمل دی؛ خو د ماشومانو په مخ کې استعمالول بېخي بد دي. دا ځکه چې ماشومان تقليدي کړنې کوي. دوی پر دې آند وي، چې ددوی مشران هېڅکله غلط کار نکوي، نو ځکه ورته لاره تعقیبوي. آن که پوه هم وي، چې ناسم کار دی؛ بيا هم د خپل تجسسي خوی له کبله ياد عمل ته مخه کوي. نو له دې کار څخه جدا ځان وساتئ.
آن ځینې مشران شته چې خپل ماشوم دکان ته د سيګرټ/نسوار اخيستلو لپاره هم لېږي. دا کړنه خو نهايي بده او ناسمه ده. بايد ترې ځان وساتئ.
دویم| د ستونزو په اړه مه غږېږئ!
په هېواد کې داسې کورنۍ بېخي کمې دي، چې ستونزې دې و نه لري. په ځانګړې توګه اقتصادي ستونزو خو د هرې کورنۍ آرام له منځه وړی دی؛ خو دا هغه مسایل دې چې ماشومان يې نه شي حل کولای او نه په هغوی پورې اړه لري. اما د هغوی د ځورېدنې او ذهني نا آرامۍ سبب حتماً کېدای شي او کله چې ماشومان ذهنا نا آرامه وي، د ذهني او فزيکي ودې مخنیوی يې کېږي؛ نو ولې بايد د ماشوم په مخکې پر دې او ورته نورو ستونزو بحث وکړو؟
درېيم| پوچ الفاظ مه کاروئ!
لکه څنګه چې مو وړاندې یادونه وکړه، ماشومان اکثرا د تقليد له لارې کړنې کوي؛ نو که تاسو د دوی په مخکې هر ډول نامناسب او پوچ الفاظ وکاروئ، لرې نه ده چې له یادو الفاظو څخه ستاسو پر وړاندې ګټه واخيستل شي. که څه هم انسان سره نامناسب الفاظ هېڅکله نه ښايي؛ مګر د ماشومانو په مخکې خو بايد مطلق پرهېز ترې وشي.
څلورم| جنجال مه کوئ!
د اولادونو په مخکې له خپلې مېرمنې، مور او يا د کورنۍ له بل غړي سره جنګ کول ستاسو اولادونه روحا شکنجه کوي او د هغوی د شخصيتي ودې مخه ډب کوي؛ نو که غواړئ ماشومان مو ګوښه، ډارن او بې جرأته نه وي له يادې کړنې ځان وساتئ.
پنځم| د انتقام او جګړو خبرې مه کوئ!
په کورنۍ کې ستاسو کړنې او خبرې هغه څه دي چې د ماشومانو پر خوی، عاداتو او فکر مستقيم اغېز لري. که تاسو تل د جنګونو، انتقام او بدبينيو په اړه غږېږئ، ډاډه اوسئ چې ماشومان به مو بد اخلاقه، ظالمان او بې رحمه لوی شي. نو کوښښ وکړئ تل نرم خوی ولرئ او بخښنه کوئ. پدې توګه به ستاسو ماشومان هم اخلاقي، عاطفي او انساني خوی خپل کړئ.