To start downloading books

Please sign in or create an account.

جبران خسارت ناشی از کرونا در حقوق خصوصی

جبران خسارت ناشی از کرونا در حقوق خصوصی

نام نویسنده: محمدمصطفی محمدیار (کارشناس ارشد در رشته حقوق خصوصی)

 موضوع که امروزه همه و در هر سن و سال و در هر گوشه و کنار در مورد آن شنیده‏اند و از آن ارعاب دارند همانا مصیبت کرونا است که به طرق مختلف فرد را مصاب می‏سازد، ولی آنچه در کنار مباحث طبی و حقوق کیفری و غیر آن، جای آن هنوز خالی است، چگونگی جبران ضرر و زیان ناشی از ویروس کرونا در حوزه حقوق خصوصی است. باید گفت که شخص از نگاه حقوق خصوصی به سه طریقه یعنی به وسیله عمل خود، توسط شخص دیگر بالمباشرت یا بالتسبیب به ویروس کرونا مبتلا می‏شود که در زیر به هر کدام آن طور جداگانه پرداخته می‏شود. عمل شخصی شخص: در این نوع گرفتاری، فرد با اقدام به ضرر خود خواه طور عمدی و یا غیر عمدی به اجسام و سطوح ملوث به ویروس کرونا نزدیک شده و تماس حاصل می‏کند. مانند شخص که به دست‏گیر دروازه‏ی که آلوده به این ویروس است دست می‏زند و سپس دستان خود را به چشم، بینی یا دهان می‏زند و در دام کرونا گیر می‏ماند و یا سایر توصیه‏های پزشکی مرتبط با جلوگیری از شیوع کرونا را نادیده می‏گیرد. در این طریقه طبق قاعده‏ی فقهی و حقوقی "اقدام" و اصل شخصی بودن مسوولیت‏ها هیچ کس دیگر بجز خود فرد مسوول پرداخت ضرر و زیان وارده نیست. چون این خود شخص است که بر علیه خود اقدام کرده است و خودش نیز در مقابل خود مسوولیت دارد و هیچ کس دیگر پاسخگوی این حالت وی نیست. چون درین حالت وی کس دیگر نقش نداشته و آنچه عاید وی شده، از دست خود وی بوده و بلای بوده که خودش به جان خریده است. عمل بالمباشرت درین فرض شخصی الف که مصاب به ویروس کرونا است طور مستقیم و بلاواسطه شخص ب را به ویروس کرونا مبتلا می‏کند. مانند زمان که الف، ب را در آغوش می‏گیرد و ازین تماس بدنی، ویروس شخص نخست به شخص ثانی سرایت می‏کند و وی را نیز آلوده می‏کند. در این حالت شخص متضرر با استناد به ماده‏ی 776 قانون مدنی که چنین مشعر است: «هر گاه به اثر خطا و یا تقصیر ضرری به غیر عاید گردد، مرتکب به جبران خساره مکلف می‏باشد» از مجرای قانونی و با تعقیب عدلی و قضایی از شخص ضرر زننده، طالب جبران خسارت وارده بر خویش گردد. مجرای قانونی تعقیب، عبارت است از پولیس، ریاست‏های حقوقی وزارت عدلیه و محاکم. در این حالت عمد و غیر عمد و قصد و عدم قصد در معافیت شخص ضرر زننده نقش ندارد و در صورت تقاضای شخص متضرر، شخص ضرر زننده مکلف به ایفای مسوولیت خویش است. عمل بالتسبیب درین فرض شخص الف سبب می‏شود که شخص ب به شخص ج ویروس را انتقال بدهد. درین حالت، برعکس حالت پیشین، واسطه وجود دارد و فعل یا ترک فعل مضر به گونه‏ی غیر مستقیم و توسط کس دیگری بر متضرر رسیده است. پرسش مطروحه این که در صورت اجتماع سبب و مباشر، مسوولیت بر عهده کیست. قانون مدنی در ماده 763 این گونه صراحت دارد: «در صورت اجتماع مباشر و متسبب، هر یکی از آن‏ها که متعدی یا متعمد باشد، ضامن شناخته می‏شود. در صورت اشتراک، هر دو مشترکاً به تادیه ضمان مکلف پنداشته می‏شوند.» در تشریح قسمت اول این ماده باید گفت، در صورت که مثلاً شخص عاقل، شخص مجنون را تحریک می‏کند تا وی به ج حمله بکند و در نتیجه‏ی تماس بدنی مجنون با ج، ج به ویروس مبتلا شود. درین مثال، شخص عاقل عمد داشته و با وساطت مجنون که فاقد عنصر معنوی و فاقد قصد و عمد بوده است، ج را در چنگال ویروس تسلیم کرده است. در تبیین حصه‏ی دوم ماده مزبور باید گفت، چنانچه هر دو عاقل، متعمد و قاصد باشند و با اشتراک همدیگر ج را ویروسی کنند، هر دوی ایشان طبق نص فوق باید ضرر را که ایراد کرده‏اند جبران بکنند. آنچه قابل جبران دانسته می‏شود، عبارت است از مصارف مادی که شخص متضرر بابت تداوی، دوا، کرایه‏ی راه تا مطب، حق الزحمه‏ی پزشک، روزهای را که به دلیل بستری بودن از کار و وظیفه باز مانده است و جبران ضررهای معنوی طبق متن فقره‏ی 1 ماده‏‏ی 778 قانون مدنی که اشعار می‏دارد: «جبران خساره شامل سنجش ضرر معنوی نیز می‏باشد» و درین جا ضرر معنوی همان ضرر است که شخص متضرر بابت امید باختن از صحتیابی و برگشت به زندگی متحمل شده است. در نتیجه، شخص یا به اقدام خود مصاب به ویروس کرونا می‏شود که درین حالت کس دیگر مکلف به تادیه خسارت‏های وارده بر وی نیست؛ یا با مباشرت و یا بالتسبیب.

در صورت مباشرت، شخص مباشر ضررهای وارده را تلافی می‏کند و در تسبیب شخص متعمد. لینک نشر این مقاله در روزنامه صبح کابل https://subhekabul.com/%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9%d9%87/afg-society-people-coronavirus/ ترجمه پشتو این مقاله در روزنامه صبح کابل https://subhekabul.com/%d8%ac%d8%a7%d9%85%d8%b9%d9%87/private-rights-covid19-virus/ لینک نشر این مقاله در صفحه انترنتی «جمعیت اصلاح افغانستان» https://www.eslahonline.net/2022/08/29/compensation/ صفحه فیسبوک مربوط به عکاسی از همین نویسنده https://www.facebook.com/PhotographyMuhammadZai صفحه تویتر همین نویسنده، برای دستیافتن به لینک سایر نوشته‏ها و مقاله‏های وی که در دیگر رسانه‏ها به نشر رسیده‏اند https://twitter.com/Mohamma06817432 صفحه لینکدن همین نویسنده، برای اطلاع از سایر سویه تعلیمی، تحصیلی و تجربه و سابقه کاری وی https://www.linkedin.com/in/mohammad-mustafa-muhammadyar-16099b177/

Related Articles

د نامنظم میاشتني عادت لاملونه څه دي؟

ژباړه ـ ریاض مقامزی په مېرمنو کې د تناسلي الې له لارې د وینې راتګ ته میاشتنی عادت ویل کېږي. دا چاره هره میاشت د څلورو، پنځو ورځو او آن په ځینو مېرمنو کې د یوې اونۍ لپاره ترسره کېږي. منظم میاشتنی عادت د مېرمنو د روغتيا په معنا ده. مېرمنې باید ددې چارې نظم ته ځانګړې پاملرنه وکړي. ځکه چې که دا چاره نامنظمه شوه، په دې معنا ده، چې بدن له ځينو ستونزو سر...

مسعود پیژنۍ؟

مسعود پیژنۍ؟ (معرفی کتاب) نوشته ی مصطفی عمرزی در تنازع سیاسی، بهترین شناخت از آشکارایی طرف هایی ست که عملاً در برابر هم قرار گرفته بودند. با پشت سر گذشتاندن حکومت چپی، پی آمد آن بدتر از قبلی شد. در این نوبت، درگیری تا حذف وجدان، کشور ما را بر باد فنایی سپرد که دایماً می وزد. چنین مامول، به این دلیل نیز صورت می گیرد که کسانی علاقه دارند مقدرات ما...

د اینګین اکیورک پېژندنه

لیکنه: شکېبا نادري د اینګین اکیورک پېژندنه   د نړۍ ټول هېوادونه سینماګانې او غوره اداکاران لري، اداکاران یې د نړۍ په ګوډ ګوډ کې لیدونکي او خوښونکي لري، یو له دغو هېوادونو څخه ترکیه ده، چې په دې وروستیو کې یې ډېری ډرامې په افغاني ټلوېزیونونو کې خپرېدلې او ډېر مينه وال یې پیدا کړي وو.  موږ په نننۍ لیکنه کې د اینګین اکیورک په اړه تاسو ته معلومات د...

Recommended Articles

که جرأت نه لرئ، مه خفه کېږئ! دلته يې لاملونه او حللارې لوستلای شئ

 ژباړه: هدایت الله همت ارواپوهانو له نظره، بې جراتي او پر ځان نه باور له هغو ستونزو دي، چې ځوانان د ماشوم والي له دورې ورسره لاس و ګرېوان کېږي. دوی ته دا حق نه ورکول چې له خپلو حقه حقونو ساتنه وکړي او که کله دوی دا کار کوي نو د کورنۍ د مشرانو له خوا رټل کېږي او د جرات ماده یې په هماغه کوچني والي کې مړه کېږي.   ځينې خلک بیا خپل جرات په هماغه کوچني...

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو، چې د هرچا د خوښې وړ وګرځي؟پر پوستکي مختلف داغونه د مختلفو عواملو له امله پیدا کېدی شي لکه د لمر د وړانګو له امله، د ځینو درملو د استعمال له امله او یا کېدای شي د عمر په زیاتېدا سره هم ځینې نښې نښانې را څرګندې شي. په همدې اساس د هر عامل له وجې د پوستکي د داغونو درملنه هم په جدا ډول سره کېږي، چې باید توپیر یې وشي، لکه...

کوټه سنګي ته ولې کوټه سنګي وايي؟

ځینې کسان په دې اند دي چې د کوټه سنګي نوم اصلا د هغې ډبرېنې کوټې څخه اخیستل شوی دی چې یو وخت په میرویس میدان کې جوړه شوې وه.ویل کیږي کله چې د دغه ځای د سړکونو کرښې وکښل شوې د سړکونو د تقاطع په نقطه کې یعنې په څلور لارې کې د ساتونکي لپاره د ډبرو یوه خونه جوړه شوه له همدې امله دا سیمه په کوټه سنګي یا د ډبرو د کوټې په نوم ونومول شوه.خو اصلا د دې  سیمې...