To start downloading books

Please sign in or create an account.

د پښتو یاګانو اسانه زده کړه

د پښتو یاګانو اسانه زده کړه

لیکنه ـ ریاض مقامزی 

وړاندې له دې چې یاګانې شرحه کړو او تاسو یې زده کړئ، مهمه ده، چې پر ځينو نورو مهمو موضوعاتو ډاډه شئ.

۱ ـ یاګانې په یوه ورځ کې زده کېږي. 

۲ ـ څوک چې لوستل کولای شي، یاګانې یې زده دي. فقط په لیک کې یې نه مراعتوي.

۳ ـ د یاګانو زده کړه د کوم نوي څه زده کول نه دي، بلکې د زده شیانو کارول دي.

 

ياګانې څه دي؟

موږ د ژبې په زده کړه کې دوه مفاهم کاروو، چې "ژبه" او "لیک" دي. ژبه د افهام او تفهیم وسیله ده؛ خو لیک بيا د همدې ژبې (وینا، خبرو) انځوريزه بڼه ده. یعنې هغه څه چې وایو، د لیک په مرسته یې ترسیموو، ترڅو نور خلک یې ولولي او زموږ پيغام درک کړي.

مثلا "ام" یو لغت دی. په دې کې دوه غږونه کارول شوي دي، چې "ا" او "م" دي. پر دې قرارداد شوی، چې د "الف" غږ لپاره به "ا" او د "میم" لپاره به "م" لیکل کېږي. یاګانې هم کټ ـ مټ همداسې دي. هر یو غږ لپاره یې یو ځانګړی شکل غوره شوی دی.

لومړی باید د پنځه واړه یاګانو نومونه زده کړئ. 

• ی ـ مفرده یا (ی): اصلا دا یا د مفردو نارنیه اسمونو په پای کې راځي، نو ځکه ورته مفرده یا وايي. مثلا: سړی، منګی، لرګی. 

• ي ـ څرګنده یا جمع یا: ددې په مرسته مفرد نارینه نومونه چې په "ی" پای مومي، جمع کېږي. لکه: سړي، منګي، لرګي.

• ې ـ اوږده یا: دا یا لږ ژور او اوږد تلفظ کېږي، په همدې خاطر یې اوږده یا بولي. لکه: شیدې، ادې، مستې.

• ۍ ـ لکۍ داره یا: ددې یا په ورستۍ برخې پورې لکۍ تړل کېږي، نو ځکه یې لکۍ داره بولي. لکه: نتکۍ، ماښامنۍ، لکۍ. 

• ئ ـ امریه یا: دا یا د امریه کلمو په پای کې راځي، نو ځکه ورته دا نوم غوره شوی. لکه: ځئ!، پاڅئ، راشئ!.

په دې برخه کې اړینه ده، چې تاسو ته وضاحت درکړم، چې د تلفظ په لحاظ د پښتو ژبې یاګانې څلور دي. مګر په لیکنۍ برخه کې پنځه ډوله یاګانې لرو. مثلاً:

ـ لکۍ

ـ ځئ!

که پورتني دوه بېګلې "لکۍ او ځئ" تلفظ کړئ، و به وینئ، چې د دواړو "یاګانو" غږونه بېخي یو ډول دي او هيڅ فرق نه کوي؛ مګر لیکوالو ددې لپاره چې "اسم (نوم)" او "فعل(عمل،کار)" سره بېل کړي، جدا ـ جدا شکلونه (ۍ، ئ) یې ورته غوره کړي دي. په پورته بېلګو کې "لکۍ" اسم او "ځئ" فعل دی. نو ځکه ویلای شو، د غږ په لحاظ څلور او د شکل په لحاظ پنځه یاګانې لرو. 

نو که تاسو یوازې د "لکۍ" په کلمه کې د "ۍ" غږ تلفظ کړئ، همدې سره تاسو دوه یاګانې زده کوئ. په لیکنه کې که "اسم" په دې غږ ختمېږي نو "ۍ" لیکئ او که فعل (عمل) وي "ئ" لیکي.

د پاتې درې یاګانو شرحه په دې بېلګو کې کوو. 

ـ سړی

ـ احمد راځي.

ـ شیدې

که لومړي مثا ته ځير شو، وینو چې د وروستي یا "ی" غږ په کې د انګلېسې ژبې د "A" په شکل تلفظ کېږي. نو په دې تلفظ سره پای ته رسېدلي نومونو په پای کې "ی" لیکئ. 

د دویمې بېلګې (راځي) غږ د انګلېسي ژبې د "e" په څېر دی. نو که له داسې غږ سره مخ کېږئ "ي" لیکئ.

د وروستۍ بېګې غږ د "ي" په نسبت لږ ژور او اوږد دی. مثلا تاسو کولای شې، د "ادې" کلمې وروستی غږ په نظر کې ونیسئ، همداسې غږ چې په هره کلمه کې راځي همدا "ې" استعمالوئ. 

 

نوټ: تاسو کولای شئ، د هرې یا د زده کړې لپاره د هماغې "یا" یو مثال په فکر کې ونیسئ، که له بېلګو سره یې مخ کېږئ، نو د هماغه مثال پر بنسټ یې کارولای شئ.

مثلا د "ی" لپاره سړی.

د "ي" لپاره سړي.

د "ې" لپاره ادې.

د "ۍ" لپاره نتکۍ.

د "ئ" لپاره راځئ!

Related Articles

Point of View in Story

Stories can be told from different points of view; the point of view depends on who is telling the story. If the narrator is a character in the story, the pronoun in the text is usually "I". This is called first-person narrator. If the narrator is a voice that seems to to know what just one character is doing, then the point of view is called third...

کوم کتاب ولولو او څنګه یې ولولو؟

داسې ډېر کتابونه مې لوستلي چې اوس پرې پښېمانه یم. هر کتاب په لوستلو نه ارزي. دلته د کتاب د ورځې په بهانه له دوستانو سره خپله تجربه شریکوم. ممکن د کتاب په انتخاب او لوستلو کې ورسره مرسته وکړي. ۱ – انټرنېټ، سوشیل مېډیا، ټلوېزیون او په ټوله کې کاري بوختیا ددې سبب شوې چې کتاب لوستنه محدوده شي. د هر کتاب د لوستلو پر ځای هڅه وکړئ چې د خپل مسلک اړوند یا...

د مرکې ډولونه

د مرکې لپاره باید لاندې اړین ټکي په نظر کې ونيسو، چې مرکه مو سمه او کامله واوسي. ۱: مرکه د څه لپاره؟ یعنې د مرکې موخه څه شی ده، نو ددې لپاره له ځان څخه هغه شپـږ اساسي پوښتنې کوو، کومې چې مونږ مخکې درسونو کې لوستې دي لکه؛ څه شی؟ ولې؟ څنګه؟ کله؟ چېرته؟ او څوک؟  دا پوښنتې ددې لپاره کوو چې د مرکې موخه د ځان لپاره معلومه کړو. ۲: ولې مرکه کوو؟ څه اړتی...

Recommended Articles

د وينا پر مهال د ويرې ختمولو 27 ګټورې لارې

هغوى چې په سټيج باندې عونډو، سيمنارونو، ټولګي او حتى د ملګرو سره په مخامخ خبرو پر مهال ويره احساسوي دوى عمومآ د Glossophobia په اروايي ناروغۍ اخته دي، چې د خبرو دغه ويره د مرګ له ويرې هم سخته ده چې ستاسو مسلکي او شخصي ژوند زيان رسولى شي. ددغې ويرې پر مهال ستاسو بدن ريږدي، لاسونه مو خولې کيږي، زړه ضربان مو زياتيږي، چې په تجارت او د ژوند په نورو اړخ...

د حافظې د پیاوړتیا څو لارې

هغه حقیقت چې د عمر په زیاتېدو سره حافظه له منځه ځي، دلیل نه شي کېدای چې ونه شو کولی د له منځه تللو طریقه یې ډېره سسته کړو. څېړنو ښودلې ده چې موږ کولی شو د امکان تر حده حافظه وساتو، اجازه راکړئ دغه عملي لارې وسپړو.  د حافظې د قوي کېدلو څو لارې  ژور فکر وکړئ چې فعاله حافظه مو بهتره شي: فعاله حافظه تقریباً ستاسو د مغز د یادښت کتابچه ده، چېرته چې نوي...

وړیا PDF کتابونو معتبر سایټونه

وړیا pdf کتابونه چیرته پیدا کړو؟ ځواب: 👇 دلته میلیونونه کتابونه موندلی شئ  دا چې یو زیات شمیر کتاب لوستونکو او څېړونکو هیواد پریښی او له بده مرغه نورو هیوادونو کې د پښتو او فارسي کتابونو چاپي نخسې نه موندل کیږي او ددې ترڅنګ د هیواد په دننه کې هم د کتاب بازار سوړ شوی، له بهر څخه واریدیدونکي کتابونه محدود شوي دی نو ځکه مې لازمه وبلله د کتاب د نړیو...