To start downloading books

Please sign in or create an account.

Hikmatullah Yousafzai 3 years ago 757
د اسلامي فقهي له نظره په جزایي مسولیت باندې د ناپوهۍ، خطا او نسیان اغیزې

د اسلامي فقهي له نظره په جزایي مسولیت باندې د ناپوهۍ، خطا او نسیان اغیزې

د اسلامي فقهي له نظره په جزایي مسولیت باندې د ناپوهۍ، خطا او نسیان اغیزې!
لومړۍ برخه: په جزایي مسولیت باندې د ناپوهۍ اغېز!
په اسلامي شریعت کې د لومړنیو مبادیو نه یوه مبدا دا ده چې جنایتکار د ناروا کار په کولو باندې نه نیول کېږي، څو یې په تحریم باندې پوره پوه نه وي، او که نه نو مسولیت پرې نشته، د نا روا کار په تحریم باندې د پوهې په برخه کې دا کافی ده، چې د پوهېدلو لپاره یې امکان موجود وي، او وکولای شي چې هغه نصوصو ته د مراجعی یا د اهل الذکر (علماؤ) څخه د پوښتنې له لارې، چې هغه د تحریم مؤجب او په تحریم باندې یې پوه وي، ځان پوه کړي، همدا وجه ده، چې فقها وایي: په دارالاسلام کې په شرعي احکامو باندې د ناپوهۍ معذرت نه منل کېږي، مکلف شخص په شرعي احکامو باندې په هغه صورت کې عالم ګڼل کېږي، چې په هغو باندې یې د علم راوستلو امکان موجود وي او دا ضرور نه ده، چې فعلاّ دی ورباندې پوره پوه او عالم وي، له همدې کبله محرم نصوص د دارالاسلام ټولو اوسېدونکو ته پوره معلوم نه وي، بلکې څه نا څه ور معلوم وي، اسلامي شریعت په احکامو باندې فعلي پوهه شرط نه بولي، ځکه چې دا شرط له یوې خوا خلکو ته حرج پیدا کوي او له بلې خوا د نا پوهۍ د ادعا لار خلاصوي او د نصوصو تنفیذ معطلوي.
دا چې ومو ويل د اسلامي شریعت عامه قاعده ده او هيڅ استثنا نه لري او دا چې فقهاو د هغه چا د ناپوهۍ ادعا منلې ده، چې څوک په کوم ځانګړی ځای کې استوګنه لري او د مسلمانانو سره یې تګ را تګ نه وي موجود یا تازه مسلمان شوي وي او د مسلمانانو په منځ کې نه وي اوسېدلی، نو دا د هغه عامې قاعدې څخه استثنأ نه بلکې د هغې اصلي قاعدی تطبيقي صورت دی، چې وا یي هيڅوک د ناروا کار په کولو باندې چې په تحریم یې پوه نه وي او د پوهېدلو امکان یې نه وي موجود مسول نه دی، ځکه چې دا رنګه خلکو ته په هغو احکامو باندې علم لرلو زمینه نه وه مساعده او د اسلامي شریعت په احکامو پوه نه ګڼل کېږي، مګر که د ناپوهۍ د ادعا خاوند د مسلمانانو او پوهانو په منځ کې استوګنه او تګ راتګ درلود یعنې په شرعي احکامو باندې یې د پوهې امکان موجود و، د هغه د ناپوهۍ ادعا د منلو وړ نه ده، د شرعي نصوصو په معنی باندې ناپوهي داسې ده، لکه په خپله نصوصو باندې ناپوهي یعنې د دې دواړو حکم یوشان دی، که جنایتکار ادعا وکړي، چې محرم نص د فعل په تحریم باندې دلالت نه کوي، یا بل کوم نص هغه نا روا فعل مباح یا نا روا کړي، دی نو په دې ادعا یعنې د نصوصو په حقیقي معنی او مدلول باندې یې نا پوهي ورڅخه جزایي مسولیت نه شي لري کولی.
دېته د قوانینو په ژبه په تفسیر کې خطا ويل کیږي، په اسلامي شریعت کې په تفسیر کې د خطا د مشهورو مثالونو څخه یو مثال دا دی، چې ځینو مسلمانانو په شام کې شراب وڅښل او پدې الهی ارشاد یې دا کار مباح وګڼلوچې:( لَيْسَ عَلَى الَّذِيْنَ اٰمَنُوْا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ جُنَاحٌ فِيْمَا طَعِمُوْۤا اِذَا مَا اتَّقَوْا وَّ اٰمَنُوْا وَ عَمِلُوا الصّٰلِحٰتِ ثُمَّ اتَّقَوْا وَّ اٰمَنُوْا ثُمَّ اتَّقَوْا وَّ اَحْسَنُوْا١وَ اللّٰهُ يُحِبُّ الْمُحْسِنِيْنَ)( المایده سوره، آیت ۹۳.)
ژباړه: څوك چې ايمان راوړي او غوره چارې سرته ورسوي هغوى چې مخكې څه خوړلي څښتلي و، په هغو به ونه نيول شي په دې شرط چې په اينده كښې له هغو شيانو څخه ځان وژغوري، چې حرام كړاى شوي دي او پر ايمان ټينګ ودرېږي او ښه كارونه وكړي، بيا چې له كومو شيانو منع وشي له هغو څخه لاس واخلي او څه چې د خداى امر وي هغه ومني، بيا د خداى له وېرې سره ښه كړنلاره ونيسي، الله نيك عمله خلك خوښوي.( کابلې تفسیراوترجمه، اول جلد، ص ۶۹۵) چې د شراب خوړونکی د دې ( څوك چې ايمان راوړي او غوره چارې سرته ورسوي هغوى چې مخكښې څه خوړلي څښتلي و، په هغو به ونه نيول شي...) مطلب په اساس شراب څښلي و، دا چې دوي په تفسیر کې خطأ شوي و نو د شرابو حد پرې تطبېق کړی شو.

درنښت

Related Articles

د یوه صحـابي ځینې پوښتنې سـتر پیغمـبرﷺ داسي ځواب کـړې

  اې پيغمبره ﷺ! په کوم شي ګناه بښل کيږي؟ رسول الله ﷺ : په اوښکو، عاجزۍ او ناروغۍ سره.   زه غواړم چې ستر عالم شم، څه وکړم؟ رسول الله ﷺ : تقوی' غوره کړه، عالم انسان به شې.   غواړم چې شتمن شم، څه وکړم؟ رسول الله ﷺ : قناعت کوه، مالدار به شې.   غواړم چې یو نېک انسان اوسم؟ رسول الله ﷺ : خلکو ته ګټه رسوه.   غواړم چې عادل انسان شم؟ رسول الله...

پروپوزال څه ته وايي

ليکنه: انجنير عرفان الله حسن پروپوزل څه ته وائي?(What is Proposal)د پروژې په هکله لومړني معلوماتو ته ویل کېږي چې د پروژې د ترسره کولو هدف, پروسه او نتيجه بیانوي. یو ښه وړاندیز او یا  پروپوزل Proposal کومې ځآنګړتیاوې لري?پروپوزل او یاهم وړاندیز هغه کلمه ده چې په تیرو څو کلونو کې په افغانستان کې ډیری ځآیو کې اوریدل کیږي او دا ځکه چې دنوي دولت دراتګ...

که غواړې چې تر ډېره ځوان او قوي پاتې شې!

پخوا د وخت یو حاکم او أمیر له ځان سره یو ښه تکړه هوښیار حکیم ساتلی وو ، حاکم به هر وخت له ځان سره دا خوبونه لېدل چې ،( زه دې تر مرګه همداسې ځوان او قوي پاتې شم) چې زوړوالی او کمزوري ونه وینم. نو له خپل حکیم څخه یې وغوښتل چې داسې بوټۍ یا دواء تلاش کړه چې عمر مې زیات او ځوان پاتې شم ، ته چې هر څه وغواړې دربه یې کړم ،حکیم خپل سفر شروع کړ ، تردې چې په...

Recommended Articles

عثمان کاکړ څنګه ووژل شو؟

پښتونخوا ملي عوامي ګوند ادعا کوي چې د دغه ګوند صوبايي مشر عثمان خان کاکړ وژل شوی دی او دوی سره دې لړ کې کافي ثبوتونه شته. یو شمېر نورو ځايي سیاسي ګوندونو هم د یاد ګوند ملاتړ کړی او د بلوچستان صوبايي حکومت وايي، د پېښې په هکله به څېړنه کوي. د یادونې ده چې د روانې جون میاشتې پر ۱۷ نېټه ویل شوي و، چې د عثمان خان کاکړ سر سخت ټپي شوی دی. له پېښې وروست...

ملا نصرالدین څوک و؟

ملا نصرالدين ته ترکان حواجه يا خواجه نصرالدين وايې، افغانان او اير انيان يې ملا نصر الدين (ملا نصرودين) بولي،عربان يې دجحا نصرالدين او افندي نصرالدين په نامه پيژني٠  ملا نصرالدين د يوه روايت پر بنسټ په اوومې هجري پېړۍ کې چې د١٢٠٩ زېږدېز/میلادي کال سر ه سمون خوري دسلجوقي واکمنۍ په زمانه کې دتر کيې دخورتو په ښار ګوټي کې دې نړۍ ته سترګې پرانيستلي دي...

وړیا PDF کتابونو معتبر سایټونه

وړیا pdf کتابونه چیرته پیدا کړو؟ ځواب: 👇 دلته میلیونونه کتابونه موندلی شئ  دا چې یو زیات شمیر کتاب لوستونکو او څېړونکو هیواد پریښی او له بده مرغه نورو هیوادونو کې د پښتو او فارسي کتابونو چاپي نخسې نه موندل کیږي او ددې ترڅنګ د هیواد په دننه کې هم د کتاب بازار سوړ شوی، له بهر څخه واریدیدونکي کتابونه محدود شوي دی نو ځکه مې لازمه وبلله د کتاب د نړیو...