To start downloading books

Please sign in or create an account.

جسدونه څنګه مومیایي کېږي؟

جسدونه څنګه مومیایي کېږي؟

لیکنه ـ وړانګه اکبر

مومیايي کېدنه، چې په انګلېسي کې یې "mummification" بولو، یوه ځانګړې پروسه ده؛ خو مخکې له دې چې په مومیایې کېدنې وغږېږو لومړی هغه کېمیاوي مواد چې مړي به پرې مومیایې کېدل پېژنو:

 

لومړی| Linen

مړی به په طبیعي مالګه کې کېښودل کېده او تر څلويښتو کالو پورې به په همدې مالګه کې پروت و، تر څو وچ شي، وروسته له څلوېښتو کالوڅخه به د مړي عضلات وچ شوي وو او هیڅ کوم نم یا رطوبت به پکې شتون نه درلود. وروسته له دې به یې په کتان ټوټه کې پوښاوه ځکه کتان د رطوبت ښه جذبوونکې ده او ژر نه خرابېږي او همدې ټوټې ته Linen ویل کېږي.

 

دویم| Sawdust

دا کلمه (Sawdust) بور ته استعمالېږي. بورد اصلا د لرګیو مېده ګي ده. ځينې وخت به یې مړي مخکې له دې چې په linen یا کتان کې راتاو کړي په بور به یې هم پوښاوه.

 

درېيم| lichen

یا ډبرګلی، beeswax یا د شاتو د مچیو په واسطه تولید شوي واکس، کنډ، د "natron" په نوم منرال، او د نیل د رود خټه هم د مړي په مومیایي کولو کې کارول کېده.

 

مومیا چاته ویل کېږي؟

مومیا له هغه مړي (انسان یا ژوی) څخه عبارت دی، چې د بدن نرم انساج یې یا په قصدي او یا په تصادفي ډول په کیمیاوي موادو محفوظ شوي وي. د مومیایي کېدو له امله بدن یخ، د لوندوالي او له هوا سره د تماس څخه ساتل کېږي او کله چې بدن سوړاو وچ وساتل شي له خرابېدو څخه هم ژغورل کېږي. ځینې مؤلفین د کیمیاوي موادو په واسطه مومیایي کېدنه ردوي؛ خو د مومیایي کېدو لفظ د "۱۶۱۵" میلادي کال څخه را پدېخوا هغو مړو ته چې د کېمیاوي موادو په پوښېدو سره ېې د بدن رطوبت له لاسه ورکړی وي کارول کېږي. د نړۍ په ډېرو لویو وچو کې د ژویو او انسانانو داسې مړي موندل کېږي، چې مومیاي شوي وي. شونې ده، چې دا انسانان او ژوي د غیر معمول څرنګوالي له امله د طبیعي ساتنې په واسطه مومیایي پاتې شوي وي او یا هم د انسان په لاس د جوړو شویو موادو په واسطه. له یو میلیون څخه زیات مومیایي شوي مړي په مصر کې موندل شوي، چې ډېری یې پيشوګانې دي. د مصر ډېری مومیایي شوي ژوي sacred ibis هم دي، دا یو ډول مرغان دي او د radiocarbon dating څخه داسې ښکاري چې د میلاد څخه د ۴۵۰ څخه تر ۲۵۰ کاله وړاندې پورې اړوند دي. د Radiocarbon dating څخه موخه هغه میتود دی، چې د یو غضوي توکي د عمر د معلومولو لپاره له radiocarbon څخه کار اخیستل کېږي. دې تخنیک ته د لومړي ځل لپاره د Willard libby په واسطه د شیکاګو په پوهنتون کې پرمختګ ورکړل شو. برسېره د مصر له مومیا څخه د امریکا او اسیا وچ اقلیم لرونکې سیمې ځينې داسې ځانګړتیاوې لري چې مومیايي کول پکې د ځینو لرغونو فرهنګونو څخه راپاتې وي. په هر حال د مویایي شوي جسم په ساینسي ډول څېړنه د لومړي ځل لپاره په "۱۹۰۱م" کال د قاهرې په یو طبي ښوونځي کې د ځینو پروفیسورانو له خوا ترسره شوه. د یو مومیایي شوي جسم لومړنۍ X-ray په "۱۹۰۳م" کال کې تر لاسه شوه.

Related Articles

آیا وېره رواني ستونزه ده؟

ژباړه ـ ریاض مقامزی   آيا پوهېږئ، چې وېره څه ده؟ وېره د فشار پر وړاندې د انسان د طبیعي غبرګون یو ډول دی. موږ ټولو د ژوند په ځینو حالاتو کې وېره تجربه کړې ده؛ مګر په دې لیکنه کې پر دې طبیعي وېرې خبرې نه لرو. بلکې هغه اظطراب (وېره) به وپېژنئ، چې رواني ناروغي ده.  وېره (اظطراب) څه ډول ناروغي ده؟ د ناڅاپي غږ په اورېدو، د وېرونکي څېرې په ليدو، له ازم...

د مهدي داستاني کلیات کتاب لنډه معرفي او پېژندنه

د مهدي داستاني کلیات د کتاب تنقیدي جاج  دغه کتاب د سید مير مهدي شاه چي د پېښور پښتونخوا د شلمي پېړۍ یو لوی لیوال او ژورنالست وو د لنډو کيسو یوه مجموعه ده چي پکښي د نوموړي لیکوال لنډي کېسي راټولي سوې دي او د تدوین زیار یې د پښتو ژبي بل لیکوال دوکتور زرین انځور کړی دئ چي د یوې لويي مقدمې په لیکلو سره یې دغه کتاب یا مجموعه خپره کړې او تدوين کړې.دغه دا...

په اسلامي تاریخ کې ښځینه عالمانې او لیکوالې

  په اسلامي تاریخ کې ښځينه عالماني او لیکوالې لیکنه: شرر  ساپی حفصه بنت عمربن الخطاب رضي الله عنها د رسول الله صلی الله علیه وسلم مېرمن حفصه بنت عمربن الخطاب رضی الله عنها په لیک لوست پوهېدله، دا لیک لوست الشفاء العدویه ورزده کړ، الشفاء په جاهلیت کې لیک لوست زده کړی و، دمونه يې هم کول، له هجرت نه مخکې مسلمانه شوه، رسول الله صلی الله علیه السلام...

Recommended Articles

که جرأت نه لرئ، مه خفه کېږئ! دلته يې لاملونه او حللارې لوستلای شئ

 ژباړه: هدایت الله همت ارواپوهانو له نظره، بې جراتي او پر ځان نه باور له هغو ستونزو دي، چې ځوانان د ماشوم والي له دورې ورسره لاس و ګرېوان کېږي. دوی ته دا حق نه ورکول چې له خپلو حقه حقونو ساتنه وکړي او که کله دوی دا کار کوي نو د کورنۍ د مشرانو له خوا رټل کېږي او د جرات ماده یې په هماغه کوچني والي کې مړه کېږي.   ځينې خلک بیا خپل جرات په هماغه کوچني...

کوم ډول خلک بايد کېله ونه خوري

که څه هم کېله ځيني ګڼې ګټي لري خو دغه ميوه ځينې عورايض او تاووانونه هم لري.چې په لاندي ډور ورته اشاره کوو. دغه خوږ ميوه د خپل ځانګړي خوند، او نرموالي له امله په ټوله نړۍ کې مشهوره ده. ګېله کوم ډول زيانونه لري. ۱: د وزن زياتوالی دـ ځينو نورو خوړو په څير کېله هم پريمانه کالوري لري چې د وزن د زياتوالي لامل کيږي په هره متوسطه کېله کې ۱۰۵ ګرامه کالو...

کوټه سنګي ته ولې کوټه سنګي وايي؟

ځینې کسان په دې اند دي چې د کوټه سنګي نوم اصلا د هغې ډبرېنې کوټې څخه اخیستل شوی دی چې یو وخت په میرویس میدان کې جوړه شوې وه.ویل کیږي کله چې د دغه ځای د سړکونو کرښې وکښل شوې د سړکونو د تقاطع په نقطه کې یعنې په څلور لارې کې د ساتونکي لپاره د ډبرو یوه خونه جوړه شوه له همدې امله دا سیمه په کوټه سنګي یا د ډبرو د کوټې په نوم ونومول شوه.خو اصلا د دې  سیمې...