To start downloading books

Please sign in or create an account.

جسدونه څنګه مومیایي کېږي؟

جسدونه څنګه مومیایي کېږي؟

لیکنه ـ وړانګه اکبر

مومیايي کېدنه، چې په انګلېسي کې یې "mummification" بولو، یوه ځانګړې پروسه ده؛ خو مخکې له دې چې په مومیایې کېدنې وغږېږو لومړی هغه کېمیاوي مواد چې مړي به پرې مومیایې کېدل پېژنو:

 

لومړی| Linen

مړی به په طبیعي مالګه کې کېښودل کېده او تر څلويښتو کالو پورې به په همدې مالګه کې پروت و، تر څو وچ شي، وروسته له څلوېښتو کالوڅخه به د مړي عضلات وچ شوي وو او هیڅ کوم نم یا رطوبت به پکې شتون نه درلود. وروسته له دې به یې په کتان ټوټه کې پوښاوه ځکه کتان د رطوبت ښه جذبوونکې ده او ژر نه خرابېږي او همدې ټوټې ته Linen ویل کېږي.

 

دویم| Sawdust

دا کلمه (Sawdust) بور ته استعمالېږي. بورد اصلا د لرګیو مېده ګي ده. ځينې وخت به یې مړي مخکې له دې چې په linen یا کتان کې راتاو کړي په بور به یې هم پوښاوه.

 

درېيم| lichen

یا ډبرګلی، beeswax یا د شاتو د مچیو په واسطه تولید شوي واکس، کنډ، د "natron" په نوم منرال، او د نیل د رود خټه هم د مړي په مومیایي کولو کې کارول کېده.

 

مومیا چاته ویل کېږي؟

مومیا له هغه مړي (انسان یا ژوی) څخه عبارت دی، چې د بدن نرم انساج یې یا په قصدي او یا په تصادفي ډول په کیمیاوي موادو محفوظ شوي وي. د مومیایي کېدو له امله بدن یخ، د لوندوالي او له هوا سره د تماس څخه ساتل کېږي او کله چې بدن سوړاو وچ وساتل شي له خرابېدو څخه هم ژغورل کېږي. ځینې مؤلفین د کیمیاوي موادو په واسطه مومیایي کېدنه ردوي؛ خو د مومیایي کېدو لفظ د "۱۶۱۵" میلادي کال څخه را پدېخوا هغو مړو ته چې د کېمیاوي موادو په پوښېدو سره ېې د بدن رطوبت له لاسه ورکړی وي کارول کېږي. د نړۍ په ډېرو لویو وچو کې د ژویو او انسانانو داسې مړي موندل کېږي، چې مومیاي شوي وي. شونې ده، چې دا انسانان او ژوي د غیر معمول څرنګوالي له امله د طبیعي ساتنې په واسطه مومیایي پاتې شوي وي او یا هم د انسان په لاس د جوړو شویو موادو په واسطه. له یو میلیون څخه زیات مومیایي شوي مړي په مصر کې موندل شوي، چې ډېری یې پيشوګانې دي. د مصر ډېری مومیایي شوي ژوي sacred ibis هم دي، دا یو ډول مرغان دي او د radiocarbon dating څخه داسې ښکاري چې د میلاد څخه د ۴۵۰ څخه تر ۲۵۰ کاله وړاندې پورې اړوند دي. د Radiocarbon dating څخه موخه هغه میتود دی، چې د یو غضوي توکي د عمر د معلومولو لپاره له radiocarbon څخه کار اخیستل کېږي. دې تخنیک ته د لومړي ځل لپاره د Willard libby په واسطه د شیکاګو په پوهنتون کې پرمختګ ورکړل شو. برسېره د مصر له مومیا څخه د امریکا او اسیا وچ اقلیم لرونکې سیمې ځينې داسې ځانګړتیاوې لري چې مومیايي کول پکې د ځینو لرغونو فرهنګونو څخه راپاتې وي. په هر حال د مویایي شوي جسم په ساینسي ډول څېړنه د لومړي ځل لپاره په "۱۹۰۱م" کال د قاهرې په یو طبي ښوونځي کې د ځینو پروفیسورانو له خوا ترسره شوه. د یو مومیایي شوي جسم لومړنۍ X-ray په "۱۹۰۳م" کال کې تر لاسه شوه.

Related Articles

څو جملې څو کتابه (۲)

لیکنه ـ ریاض مقامزی د کتابتون ویبسايټ اداره تل په دې هڅه کې ده، چې د خپلو لوستونکو د فکري ودې او پرمختګ لپاره لیکنې چمتو کړي. ددې هڅې په جریان کې کتابتون د معلوماتي لیکنو بېلابېلې لړۍ پیل کړي دي. دا د "څو جملې څو کتابه" لړۍ دویمه لیکنه ده. د لیکنو په دې لړۍ کې ډېرې معلوماتي خبرې نه وي، بلکې یوازې څو جملې وي او لوستونکي د همدې جملو په بار ـ بار لو...

په ټولنیزو رسنیو کې د خوندیتوب تګلاره!

ليکنه ـ ریاض مقامزی   موږ او تاسو ټول ځینې ټولنیزې رسنۍ لکه فیسبوک، وټس.اپ، انسټاګرام او نور کاروو؛ خو وخت ناوخت ددې خطر هم حس کوو، چې څوک مو شخصي انځورونو، ویډيوګانو، پیغامونو او نورو اړوندو موادو ته لاسرسی پیدا نه کړي. همدې ستونزې ته په کتو مو دا لیکنه چمتو کړې، ترڅو په عملي کولو سره یې د ډاډ او امنیت احساس ترلاسه کړئ. دا لارښوونې حتما په پام کې...

د سترګو شاوخوا تورې حلقې؛ لاملونه او حل لارې یې

که مو بدن د اوسپنې له کمبود سره مخ شي امکان شته چې له سترګو مو تورې حلقې را وګرځي، په بدن کې د اوسپنې کمبود د پوست مشکلات را منځته کوي، که د بدن اوسپنه پوره وي پوست تازه او ځوان پاتې کيږي. له سترګو د تور حلقو تاوېدل ستاسې ښکلا ته زيان اړوي او په نفس د باور کمېدو لامل هم کېدای شي، دغه شان تورې حلقې کله چې په پوست کې وينه غونډه شي را منځه ته کيږي....

Recommended Articles

د نارينه د جنسيت د هورمون د کمېدو سببونه

هورمونونه په بدن کې ورو ورو خو ژور او دومداره اغېز لرونکي کيمياوي مواد دي، هورمونونه ورو ورو تاثیر پيلوي خو دا تاثيرات یې بیا د ډېر وخت لپاره دوام کوي، هورمون د کاربون هيدرات او شکرو غوندې نه دي چې يو کس ته لس دقيقې غښتلې انرژي ورکړي لس دقيقې وروسته بيا بېرته خپل ټول تاثير له لاسه ورکړي، د هورمونونو تاثير د زيات وخت لپاره دوام کوي. د انسان په بدن...

عثمان کاکړ څنګه ووژل شو؟

پښتونخوا ملي عوامي ګوند ادعا کوي چې د دغه ګوند صوبايي مشر عثمان خان کاکړ وژل شوی دی او دوی سره دې لړ کې کافي ثبوتونه شته. یو شمېر نورو ځايي سیاسي ګوندونو هم د یاد ګوند ملاتړ کړی او د بلوچستان صوبايي حکومت وايي، د پېښې په هکله به څېړنه کوي. د یادونې ده چې د روانې جون میاشتې پر ۱۷ نېټه ویل شوي و، چې د عثمان خان کاکړ سر سخت ټپي شوی دی. له پېښې وروست...

کوټه سنګي ته ولې کوټه سنګي وايي؟

ځینې کسان په دې اند دي چې د کوټه سنګي نوم اصلا د هغې ډبرېنې کوټې څخه اخیستل شوی دی چې یو وخت په میرویس میدان کې جوړه شوې وه.ویل کیږي کله چې د دغه ځای د سړکونو کرښې وکښل شوې د سړکونو د تقاطع په نقطه کې یعنې په څلور لارې کې د ساتونکي لپاره د ډبرو یوه خونه جوړه شوه له همدې امله دا سیمه په کوټه سنګي یا د ډبرو د کوټې په نوم ونومول شوه.خو اصلا د دې  سیمې...