To start downloading books

Please sign in or create an account.

آیا د ت.البانو مخالفین واجب القتل دي؟

آیا د ت.البانو مخالفین واجب القتل دي؟

آیا د ت.البانو مخالفین واجب القتل دي؟
لیکوال - محمد محق
ژباړه - ریاض مقامزی

”... په اسلام کې د جهاد او وسلې ته د لاس ور وړلو فلسفې په اړه له پخوا پراخ بحثونه موجود وو او تر ننه دوام لري. آن ډېر پخوا زمانو کې د فقهاوو ترمنځ دا بحث پیل شو، چې د جنګ په څېر یوه تباه کوونکي او ويجاړوونکي کار ته شریعت ولې جواز ورکړی؟
ددې موضوع د فلسفې پيداکولو او توجيه لپاره مختلف نظریات رامنځته شول؛ خو تر ټولو معقول نظر د امام ابوحنيفه و. هغه د شريعت له نظره د جنګ د جواز دلیل ظلم باله؛ نه کفر. یعنې پر دې آند و، چې که یو څوک کافر وي، دا کار له هغه سره د جنګ جواز نه شي راکولای؛ خو که يو څوک ظالم وي نو د جنګ جواز حتما شته.
د حنفي مذهب تکړه مفسر او فقيه "قاضي ابوبکر جصاص" په دې اړه ويلي: "د ستمګرو او ظالمو حاکمانو پر وړاندې د جګړې په اړه د هغه تګلاره مشهوره ده. له همدې امله اوزاعی(د اهل حدیثو له مشرانو څخه دی.) ويلي چې امام ابوحنیفه مو تر هغې وزغمه چې د شمشېر فتوا يې صادره کړه." (احکام القرآن، ج 1، ص 81)
امام ابوحنيفه دا نظر په داسې شرايطو کې ورکړ، چې د اموي او عباسي خلافتونه يې ليدلي وو. د خلافت یادې دستګاوې پر ظلم او جنايت مرتکب کېدلې او د خلکو پر وژلو يې پیل کاوه. په داسې حال کې چې مشران يې امیرالمؤمنین بلل کېدل او په هغه وخت کې پرته له مخالفته د اسلامي نړۍ مشري يې کوله. 
د خلفاوو او چارواکو ظلم ددې سبب کېده چې خلک ناراضه شي او پر وړاندې يې پاڅون وکړي. د هغه وخت د حاکمانو پر وړاندې له مشهورو پاڅونونو څخه يو هم په ۱۲۲ هجري قمري کې د «زید بن علي» قيام دی، چې له علوي کورنۍ څخه و. دا هغه څوک دی، چې د زیدیه مذهب بنسټګر بلل کېږي. امام ابوحنيفه له هغه څخه ښکاره ملاتړ وکړ او د اموي خلافت پر وړاندې د نوموړي پاڅون يې په بدر جنګ کې د پيغمبر ص جهاد ته ورته وباله. که څه هم هغه د ناروغۍ له کبله و نشوای کولای په جګړه کې برخه وخلي؛ خو له خپلې شخصي شتمنۍ څخه يې لس زره درهم د جنګي وسایلو پېرلو لپاره زید ته ولېږل. بالاخره د امويانو پياوړې امپراطوري چې د له هسپانیې تر منځني آسيا پراخه وه د مختلفو پاڅونونو له امله ختمه شوه. تر ټولو مهم پاڅون د خراسان د خلکو و، چې مشري يې ابومسلم خراساني کوله.
عباسیانو په دې وعدې سره چې پر خلکو به ظلم نه کوي واک ترلاسه کړ؛ مګر ډېر وخت تېر نه و، چې هغوی هم د خپلو مخالفینو پر وژلو پيل وکړ. ابومسلم او ځینې نور يې ووژل. دا ځلې نوي مخالفتونه شروع شول او پاڅونونه بیا پیل شول. 
یو له هغو کسانو څخه چې پاڅون يې وکړ محمد بن عبدالله و، چې په نفس زکیه مشهور و. هغه له هاشمي کورنۍ څخه و. دا قیام په ۱۴۵ هجري قمري کې وشو. امام ابوحنيفه له دې پاڅون څخه هم ملاتړ اعلان کړ او فتوا يې ورکړه چې د عباسیانو پر وړاندې جګړه کې ګډون له اويا نفلي حجونو سره برابر دی. (الکردری، ج 1، ص 71)
د حکمرانانو د ظلم پر وړاندې د امام ابوحنيفه شجاعانه درېدل ددې سبب شوی چې څو ځلې ونیول شي او شکنجه شي.‌ څو کاله يې په تبعيد او له ظلم څخه په تېښته کې هم تېر کړي دي. تر دې چې وفات شو.‌ او دا یو له هغو عواملو څخه دی، چې نوموړی يې د اسلامي تاریخ پر یو کمساري فقيه بدل کړ. 
پر دې اساس ويلای شو، چې د امام ابوحنيفه په آند جنګ او مسلحانه پاڅون ته «کفر» مشروعيت نه ورکوي؛ بلکې ظلم او ستم ددې کار مشروعيت راکوي...
د ت.البانو په اړه خو ټول خلک پوهېږي چې د جنګ او وژنو ...“

نوټونه: 
۱ - دا ليکنه اوږده وه؛ خو ما يې هماغه مهمه برخه را پښتو کړه.
۲ - آزاده ژباړه ده، ډېر پام پر مفهوم شوی. 
۲ - ټولې خبرې د لیکوال دي؛ زما هېڅ ډول نظر پکې دخيل نه دی.‌

درنښت

Related Articles

تنازع نظم و عدل در امن افغانستان || Conflict of order and justice in the safety and security of Afghanistan

نام نویسنده: محمدمصطفی محمدیار (کارشناس ارشد در رشته حقوق خصوصی)Writer’s name: Mohammad Mustafa Muhammadyarنظم که به آرامش و آن به صلح و آشتی تعبیر شده و عدل به سپردن حق به صاحب آن یا تحقق حق در عمل معنا شده، هر دو مطلوب آدمی و منطبق با ذوق سلیم اند. اما گاهی دیده می‏شود که هر دو در یک زمان در یک اقلیم باهم نمی‏گنجند، مانند عدالت خواهی ملت و نظم خو...

ژوند څه شی دی؟

وایي:  "ژوند د B څخه تر D پورې دی خو د B او D تر منځ C دی؛ نو C څه شی دی؟" ژوند د زیږون څخه تر مړینې (مرګ) پورې دی او تر منځ یې انتخاب، غوره کول او پریکړه شتون لري. زیږون/زیږېدل = B=Birth مرګ/مړینه = D=Death انتخاب/غوره کول = C=Choice ژوند د انتخابونو او پرېکړو یوه ټولګه ده، نو باید ښه ژوند وکړو! ژوند نن دی، پرون تللی دی او سبا کېدای شي هیڅ...

ولې د فبرورۍ 21مه نېټه د مورنۍ ژبې نړېواله ورځ ټاکل شوې ؟

د مورنۍ ژبې نړېوالې ورځې نظرېه او نوښت د بنګلدېش د تاريخ سره مخامخ اړيکه لري او د همدې هېواد په غوښتنه رامېنځ ته شوې ده . 1947 کال کې له برتانوي هند څخه ېوه برخه جلا او د پاکستان نوم پرې کېښودل شو چې اوسنی بنګلدېش هم د همغه نوي هېواد ېوه برخه وه او ختيز پاکستان ېې ورته وېل . که څه هم چې بنګالېانو خپله ژبه لرله خو پر هغوي باندې د پاکستان رسمي ژبه (...

Recommended Articles

که جرأت نه لرئ، مه خفه کېږئ! دلته يې لاملونه او حللارې لوستلای شئ

 ژباړه: هدایت الله همت ارواپوهانو له نظره، بې جراتي او پر ځان نه باور له هغو ستونزو دي، چې ځوانان د ماشوم والي له دورې ورسره لاس و ګرېوان کېږي. دوی ته دا حق نه ورکول چې له خپلو حقه حقونو ساتنه وکړي او که کله دوی دا کار کوي نو د کورنۍ د مشرانو له خوا رټل کېږي او د جرات ماده یې په هماغه کوچني والي کې مړه کېږي.   ځينې خلک بیا خپل جرات په هماغه کوچني...

که دا عادتونه خپل کړئ له غربت څخه خلاصېږئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا به سمه خبره وي، چې شتمني له قسمت سره تړلې ده؛ خو دا خبره هم هېڅکله غلطه نه ده، چې ستاسو عادات په دې برخه کې رغنده رول لري. که تاسو هر څومره ډېرې پیسې ولرئ؛ مګر پر مصرف، پانګونې او نورو لاروچارو پوه نه شئ ډېر ژر به مو غربت د کور تر دروازو ورسېږئ. یا که ډېر غریب هم یئ؛ مګر دا لارښوونې عملي کړي، نو ډېر امکان شته، چې له غربت څخه...

خرمهره؛ تاسو یې په اړه څومره پوهېږئ!؟

 لیکوال: لطیف یاد په پخوانیو وختونو کې به خرو ته اوربشې ورکول کیدلې، چې ددغو اوربشو د خوړلو په پایله کې به تر څو کلونو وروسته د خرو د ژبې لاندې  وینه ټینګه  او غلیظه شوه او د یوه مرغېړي (غُدې) بڼه به یې ونیوله. وروسته به یې دغه مرغېړي (غُده) د خرو د ژبې د لاندینۍ برخې نه  د جراحي عملیاتو (آپریشن) په تر سره کولو وویستله او په جوشو شیدو (پیو) کې به...