To start downloading books

Please sign in or create an account.

آمونیم نایټرایټ څه دي او کله خطرناک کېدای شي؟

آمونیم نایټرایټ څه دي او کله خطرناک کېدای شي؟

لیکنه: نګین کرګر

آمونیم نایټرایټ یو جامد سپین رنګې په اوبو کې منحل مواد دي. دا سملاسي نه سوځي خو که چیرته د نورو سوند موادو یا اوراخیستونکو موادو سره نږدې وي نو اور اخلي او د اور اخیستلو په وخت کې دا مواد زهري نایټروجن لرونکي ګازونه خپروي.

آمونیم نایټرایټ د آمونیا او نایټریک تیزابو څخه جوړیږي، چې د کیمیاوي سرې، انټیبیوټیک او خیمرمایه، د خوندي چاوديدونکو موادو او اورلګید جوړولو لپاره کارول کیږي. همدارنګه دا مواد د معدن د کیندلو، تعمیر جوړولو او د تیږو ماتولو لپاره هم کارول کیږي چې اتیا فیصده همدا مواد د چاودېدونکو توکو په حیث استعمالیږي.

په شلمه پیړۍ کې د آمونیم نایټرایټ دغه ناڅاپي چاودنو د ‌‌‌‌‌‌ډیرو خلکو ژوند واخیست لکه په دوزره څلورم کال کې د شمالي کوریا د اورګا‌‌‌‌‌‌ډي پيښه چې دولس کیلومتره د چین په سرحد کې پېښه وه. شمالي کوریا په رسمي ‌‌‌‌‌‌‌ډول وویل چې ۵۴ کسان مړه او ۱۲۴۹کسان ټپیان شوي دي.

همداسې څلور کاله وروسته ‌‌‌‌‌‌ډیر کسان مړه شول چې د چاودیدونکو موادو لارۍ په مکسیکو کې اور واخیست.

په ۲۰۱۵ کې ‌‌‌‌‌‌ډیر کسان د چینپه  تنجین ایالت کې مړه شول چې د اته سوه ټنو کیمیاوي موادو لکه آمونیم نایټرایټ، پتاشیم نایټرایټ. او کلسیم کارباید ساتل شوي وو، او د آمریکې په تکزاس کې کله چې د سرې یوې ذخیرې اور واخیست او په فرانسه کې هم همداسې حادثه شوې ده.

کله چې آمونیم نایټرایټ د نورو عضوي کیمیاوي موادو سره یو ځای شي نو ‌‌‌‌‌‌ډیر مٶثره چاودیدونکي مواد چې د تعمیر جوړولو لپاره کارول کیږي ترې لاس ته راځي.

د ۱۹۹۵ کال د اوکلاهوما د ښار تروریستي پیښې علت هم آمونیم نایټرایټ وو چې پکې ۱۶۸ کسان ووژل شول.

همداسې په آمریکا کې دوه تنه  په همدغه علت اعدام شول چې دوی دغه کیمیاوي وسلې د دولت په ضد کارولې وې.

د کیمیاوي وسلو د تړون او د تروریزم په ضد د قوانینو د مخنیوي له مخې د دغه موادو د نهه سوه ټنو ذخیره کول غیر قانوني دي او باید پلټنه یې وشي.

په (۲۰۰۱) کال کې د ناروې په اوسلو ښار کې یو نارویجي د دغه موادو څخه په جوړ شوي بم ۷۷ کسان مړه کړل. همداسې د القاعده د جنوبي آسیا غړو د هندوستان د محکمې مخته په یو بکس کې دا مواد ځای پر ځای کړي وو چې په نوي ‌‌‌‌‌‌ډهلي کې دا چاودنه وشوه.  دنړۍ په بېلابېلو برخو کې داسې ‌‌‌‌‌‌ډیرې پېښې ثبت شوې دي.  آمونیم نایټرایټ په زراعت کې استعمالیږي چې په خاوره کې نایټروجن واردوي کوم چې د بوټو غله جاتو او زراعتي توکو د زرغون کیدلو سبب ګرځي. خو په نورمال حالت کې دا ‌‌‌‌‌‌ډیره سخته ده چې دا مواد اور واخلي ځکه د اورلګیدنې د تودوخې درجه یې د دوه سوه درجو څخه پورته ده. آمونیم نایټرایټ په کیمیاوي خاصیت کې یو آکسیدایزر دی چې د اورلګیدنې د چټکتیا سبب ګرځي خو خپله ژر اور نه اخلي د بیروت په چاودنه کې د تور او سور لوګیو لیدل دا ثابتوي چې د همدې آکسیدایزر خواصو له کبله د آمونیم نایټرایټو ساتل  خاصو شرایطو ته اړتیا لري. لکه د تودوخې د لوړې درجې، د اور لګیدونکو سوند موادو، او د تیلو څخه باید لرې او خوندي په قانوني اندازه وساتل شي.

 

آمونیم نایټرایټ ولې خطرناکه دي؟

په قانوني ‌‌‌‌‌‌ډول یو هیواد باید د ټاکلې اندازې څخه زیات آمونیم نایټرایټ زیرمه نه کړي، ځکه دا مواد خپله اور نه اخلي خو که چیرته ورسره بیروني عوامل ګ‌‌‌‌‌‌ډ شي نو ‌‌‌‌‌‌ډیر قوي انفجار کولی شي، چې نړیوال یې په تیرو څو ورځو کې په بیروت کې شاهدان وو.

د کیمیاوي وسلو د تړون په اساس او د تروریزم د مخنیوي د قوانینو له مخې یو هیواد یوازې کولی شي چې نهه سوه ټنه آمونیم نایټرایټ زیرمه کړي، ځکه دا مواد په زراعت کې استعمالیږي د خاورې د لا ښه کولو لپاره نایټروجن ضروري دی خو باید د روغتیا او خوندیتوب قوانین پکې مراعات شي .

آمونیم نایټرایټ یو ضروري ماده ده ځکه بدون له دې څخه زراعت مخته نه ځي خو ‌‌‌‌‌‌ډیرې پاملرنې ته هم ضرورت لري.

د آمونیم نایټرایټ د چاودنې وروسته په آسمان کې سور رنګ، سپین رنګ او فولادي رنګه ‌‌‌‌‌‌دوړې پیدا شوې.

فولادي رنګ او او سور رنګ چې د چاودنې څخه پورته راوتلي دوه شیان وړاندیز کوي: هغه چې آمونیم نایټریټ شتون درلود او دا د وسلې لپاره نه وه ، د خورا تور تور لوګیو سره چاودنو په ګوته کړې چې ټول چاودیدونکي توکي ندي سوځیدلي ، پدې معنې چې دا نظامي چاودنه نه وه ، او آمونیم نایټریټ سوځیدلى سور لوګۍ هم دا ښکاره کوي. هغه چاودنه ګرم ګاز تولیدوي چې په چټکۍ سره لوړیږي. پورتنۍ هوا دا تودوخه ګاز له منځه وړی ځکه چې هڅه کوي پورته خواته حرکت وکړي ،خو دا ذرات ښکته لور ته فشار ورکوي او ځانګړي شکل لکه مړخیړي رامنځته کوي. دا پدیده د ریلي ټیلر بې ثباتي بلل کیږي ، کوم چې د مختلف کثافتونو دوه موادو (مایعاتو یا ګازونو) ترمنځ تعامل بیانوي کله چې دوی وي په چاودنه کې ، لږه ګرمه هوا ډیره ګرمي هوا سړه سره یوځای شي رامنځته کیږي او د مړخیړي شکل ته ورته دی له همدې امله د مړخیړي وريځې په اټومي چاودنو پورې محدود نه دي.

Related Articles

د ښځې او خاوند ترمنځ د بدګمانیو علتونه او حل لارې

دا موضوع دوه برخې لري، لمړی دا چې خاوند په ښځې شک کوي؟او یا که ښځه په خاوند شک کوي (بد ګمانه) کیږي.لمړی به دا وڅیړو چې ښځه ولې په خاوند بد ګمانه کیږي؟ علل او عوامل یي په لاندې ډول دي. ۱- بد ګمانې/شک/ او بې اعتمادي نن ورځ په آکثریت کورنیو کې د اختلافاتو علل او عوامل بې اعتمادي او د ښځې/خاوند ترمنځ بد ګماني فضا رامنځته کیدل دي، هر کله ،هر لوری په...

اجتماعي کارمند

   داجتماعی کارمند وظایف خپل میاشتنی پلان مربوطه مسول سره شریکول یوه کاپی د ولایتی مسول ته ورکول ، خپلی ټولی کړنی په همدی پلان کی ترتیب کول، او د کلی په د اول فورم ډکول او ولایتی ډیټابیس افسر ته سپارل  چی کله کلی ته داخل شی د با نفوسو خلکو او ملا امام سره لیدل اوبیا دوهم ځل ته د یوی لوی غوڼدی جوړول او خلکو ته پروګرام په باره معلومات ورکول او خلک...

پاسپورټ کله او څنګه رامنځته شو؟

ژباړه ـ ریاض مقامزی په نړۍ کې د هېوادونو ترمنځ اجتماعي، امنيتي، اقتصادي، سیاسي او نورې اړیکې موجودې وي. ددې اړیکو د مدیریت او جریان لپاره انسانان اړ دي، چې له یوه هېواد نه بل ته سفر وکړي او خپلې چارې ترسره کړي. خو دا سفر دومره اسانه هم نه دی. ددې لپاره، چې تاسو له خپل هېواد څخه بل ته ننوځئ باید پاسپورټ او ويزه ولرئ. راځئ، نن پوه شو چې پاسپورټ څه ش...

Recommended Articles

ملا نصرالدین څوک و؟

ملا نصرالدين ته ترکان حواجه يا خواجه نصرالدين وايې، افغانان او اير انيان يې ملا نصر الدين (ملا نصرودين) بولي،عربان يې دجحا نصرالدين او افندي نصرالدين په نامه پيژني٠  ملا نصرالدين د يوه روايت پر بنسټ په اوومې هجري پېړۍ کې چې د١٢٠٩ زېږدېز/میلادي کال سر ه سمون خوري دسلجوقي واکمنۍ په زمانه کې دتر کيې دخورتو په ښار ګوټي کې دې نړۍ ته سترګې پرانيستلي دي...

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو

د خپل مخ پوستکی څنګه ښکلی کړو، چې د هرچا د خوښې وړ وګرځي؟پر پوستکي مختلف داغونه د مختلفو عواملو له امله پیدا کېدی شي لکه د لمر د وړانګو له امله، د ځینو درملو د استعمال له امله او یا کېدای شي د عمر په زیاتېدا سره هم ځینې نښې نښانې را څرګندې شي. په همدې اساس د هر عامل له وجې د پوستکي د داغونو درملنه هم په جدا ډول سره کېږي، چې باید توپیر یې وشي، لکه...

خېټه څنګه کوچنۍ کړو؟

د نارینه او نجونو لپاره تر ټولو بد مرض د خېټې د وازدو ډېرېدل او غټېدل دي چې نه یې یوازې ښکلا ته زیان رسوي، بلکې صحت ته یې هم ستونزې جوړوي. نن درته د خېټې د کوچني کولو داسې طریقې در ښیوو چې د ډېر ورزش ستړیا به هم نه ورسره ګالۍ او په تکلیف به هم ورسره نه شئ. د ورځې پیل د لیمو په جوسو وکړئ، نیم لیمو په یو ګیلاس اوبو کې زبېښل او څښل یې په حجراتو کې...