To start downloading books

Please sign in or create an account.

سقراط لا ډېر وپېژنئ!

سقراط لا ډېر وپېژنئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی

پوهېږم چې تاسو به هم په ډېرو ځايونو کې د "سقراط" نوم اورېدلی وي. زموږ او ستاسو په ټولنه کې چې څوک ډېر هوښيار وي، وايو "فلانی خو ولا سم سقراط دی!". خو آیا تر اوسه پوهېدئ چې سقراط څوک دی؟

موږ هڅه کړې ده، چې تاسو ته په دې لیکنه کې د سقراط په اړه کافي معلومات چمتو کړو. د لیکنې تر پایه به د نوموړي په اړه لا ډېر معلومات ترلاسه کړئ.

سقراط څوک و!؟ 

سقراط د لرغوني یونان ستر فیلسوف و. نوموړی هغه څوک و، چې له ځانه یې وپوښتل، ددې نړۍ پر سر څه تېرېږي؟ موږ او نور موجودات د څه لپاره پيدا شوي یو؟ همدارنګه دې ته ورته نورې پوښتنې یې هم کولې او هڅه یې دا وه، چې ټولو سوالونو ته منطقي ځوابونه پيدا کړي. 

سقراط له میلاده "۴۶۹" کاله وړاندې د اتن ښار په "ايلوپيک" کوڅه کې دې نړۍ ته سترګې پرانيستلې. ویل کېږي، چې سقراط د خپل ښار تر ټولو بدرنګه هلک و. دی به ډېر ضدي و، سترګې یې د چونګښې په څېر وتلې ښکارېدې او پوزه یې هم ډېره پيته وه؛ د ښوونځي هلکانو به نوموړي ته چونګښه ويلې. 

د سقراط پلار یو مجسمه جوړونکی و او مور یې هم د ماشومانو د روزنې او پالنې مسؤلیت درلود. 

سقراط به ویل: "پوهه یوازې له استادانو څخه نه ترلاسه کېږي بلکې له تجربه لرونکو اشخاصو هم ترلاسه کولای شو." له همدې امله خو نوموړي په "۱۳" کلنۍ کې ښوونځی پرېښی و. سقراط به د علم په هلکه داسې دعا کوله: "ای ربه! ماته دومره پوهه راکړه، چې زه یې وزغملی شم." 

د ګډ ژوند په هکله یې معلومات دا دي، چې نوموړي دوه ودونه کړي و، البته تاسو باید پوه اوسئ، چې دویم واده یې د لومړۍ مېرمنې له مړينې وروسته وکړ. له دویمې مېرمنې هېڅ خوښ نه و. هغه ډېره تونده خويه مېرمنه وه. ددې مېرمنې نوم یې "زین تپي" و. د نوموړې په اړه سقراط ويلي: "که چېرې زه زین تپي رام کړای شم، نو په نړۍ کې داسې څوک نشته چې نېغې لارې ته را نه شي."

کوم خلک چې له سقراط وړاندې تېر شوي وو، هغوی ټولو به د اسمانونو او ستورو په اړه فکرونه کول، خو سقراط به تل د انسان په اړه فکر کاوه، په دې توګه لومړنی فیلسوف و، چې فکري تمرکز یې پر انسان و. نوموړی په دې باور و، چې د ستورو په اړه پوهېدل او فکر کول، انسان ته کومه ګټه نه لري. 

هغه به تل په دې هڅه کې و، چې له خبرو خبرې پيدا کړي. په دې توګه یې د حقیقت موندنه کوله. هغه خبرې یې رد کولې، کومې چې انسانانو پرته له فکره منلې وې. البته باید یادونه وکړم، چې سقراط خپلې خبرې عادي نه ګڼلې او هغه ته یې د الهام نوم ورکاوه. د نوموړي مخالفینو د هغه پر همدې خبرې ریشخند کاوه، ویل به یې: "سقراط د محسوسو خدایانو پر ځای، پر نالیدل شوي خدای باور لري."

د سقراط ګڼو فلسفي افکارو ددې پر ځای چې هغه ته عزت وروبخښي، هغه یې د مرګ له ګواښ سره مخ کړ. پر سقراط به نیوکې ورځ تر بلې زیاتېدې او ګڼ شمېر تورونه پرې ولګېدل، چې ځينې یې عبارت دي له:

ـ د منل شوو ملي خدایانو نه منل،

ـ د خپل نالیدل شوي خدای تصور وړاندې کول

ـ ځوانان بې لاري کوي. 

دا هغه تورونه و، چې نوموړی یې د زهرو څښلو ته مجبور کړ. البته باید تاسو پوه اوسئ، چې د زهرو څښلو سزا ورته د محکمې له لورې ورکړل شوې وه. که څه هم د نوموړي دوستانو د هغه د تېښتې پلان جوړ کړ، خو د تطبیق په وخت کې یې نوموړي له دې کاره انکاره وکړ. هغه پر دې ټينګار درلود، چې زه له قانونه لوړ نه یم. نو ځکه یې په "۳۳۹ ق.م" کې پخپله خوښه د زهرو ګوټ وکړ او خپل روح یې خدای ته وسپاره. 

د سقراط ویناوې

ـ د فکر آزادي یو لازمي څيز دی. 

ـ سیاست یو هنر دی، چې د هغه لپاره د خدايي وړتيا ترڅنګ پراخې مطالعې او وړتيا ته ضرورت دی.

ـ ارواه په نېکۍ او ښه والي سره وده کوي او په بدیو سره بربادېږي.

ـ د نفس د تزکیې ټولې لارې چارې له پوهې او علم څخه تېرېږي. 

ـ دا فکر مه کوئ، چې ژوند او اولاد له سمې خبرې وړاندې دي. بلکې سمه خبرې تر هرڅه وړاندې دي.

ـ خدايه  داسې ساده او يو مخيز ژوند را کړې، چي پټ او ښکاره  هر چاته په يو ډول ښکاره شم.

ـ نېکمرغه هغه دى، چې له خپلې هرې خطا نوې تجربه ترلاسه کړي.

ـ د غوسې غوره درملنه خاموشي ده.

ـ رښتینولي هغه لاره ده، چې نېغ دې تر خدايه رسوي.

Related Articles

د اوکراین او روس شخړه

دا ډیر وخت اوکراین د خبرونو سرټکی ګرځيدلی دی خو تاسې ته ممکن لا هم معلومات نه وي چې د روس او اوکراین شخړه په څه ده؟  په دې لیکنه کې مو ځواب موندلی شی. روس د اسیا د لویې وچې شمالي هیواد دی، یوه برخه یې اروپا ته غځيدلې ده. اوکراین اروپا کې د روس سویل لویديځ ته پروت دی. په ۱۹۲۲ زیږدیز کال کې د شوروي اتحاد په نامه د ۱۵ هیوادونو یو بلاک جوړ شو، مشري ی...

څنګه د ناهیلې کېدو مخنیوی وکړو؟

څنګه د ناهیلې کېدو مخنیوی وکړو؟     اللهﷻ انسانان د یوې ټاکلې موخې لپاره خلق کړي دي. دا موخه د الله ﷻ عبادت او اطاعت دی. ټول انسانان ژوند کوي او په ژوند کې له بېلابېلو ستونزو سره مخ کېږي، د دې ستونزو سره مبارزه دومره اسانه هم نه ده، ځینې انسانان خو د ستونزو پر وړاندې دومره کمزوری شي چې له هر څه یې زړه تور او ناهیلي شي.  ناهیلي داسې یو احساس دی...

څنګه کولای شم آرام شخصیت ولرم؟

ليکنه ـ ریاض مقامزی   آرام او صبرناک اوسېدل ستاسو د ښه شخصیت نمایندګي کوي او پدې توګه به د خلکو ترمنځ ډېر محبوب هم شئ؛ خو ډېر کم خلک پر دې پوهېږي، چې څنګه یو آرام شخصیت ولري او د ډېرو جدي مسایلو په اړه له زغم څخه کار واخلي. په دې لیکنه پر همدې موضوع خبرې شوي دي، چې څنګه کولای شئ باحوصله، صبرناک او آرام شخصیت ولرئ.   لومړی| د احساساتو پر ځای په فک...

Recommended Articles

عثمان کاکړ څنګه ووژل شو؟

پښتونخوا ملي عوامي ګوند ادعا کوي چې د دغه ګوند صوبايي مشر عثمان خان کاکړ وژل شوی دی او دوی سره دې لړ کې کافي ثبوتونه شته. یو شمېر نورو ځايي سیاسي ګوندونو هم د یاد ګوند ملاتړ کړی او د بلوچستان صوبايي حکومت وايي، د پېښې په هکله به څېړنه کوي. د یادونې ده چې د روانې جون میاشتې پر ۱۷ نېټه ویل شوي و، چې د عثمان خان کاکړ سر سخت ټپي شوی دی. له پېښې وروست...

څنګه کولای شو ښه شخصيت ولرو؟

 په دې لیکنه کې به تاسو هغه لارښوونې ولولئ، چې تاسو ځانګړي کوي او خلک به مو شخصيت ته درناوی لري.   خپل ظاهر ته ارزښت ورکړئ د هرې اړیکې په شروع کې ظاهري شکل خورا اړین فکټور ګڼل کېږي. په هاروارډ پوهنتون کې ترسره شوې څېړنه ښيي، چې انسانان ظاهر ته په کتو په لومړۍ ليدنه کې د مقابل لوري په اړه له ۳ نه تر ۷ ثانيو پورې  قضاوت کوي.  ددې لپاره چې ځانګړي و ا...

خېټه څنګه کوچنۍ کړو؟

د نارینه او نجونو لپاره تر ټولو بد مرض د خېټې د وازدو ډېرېدل او غټېدل دي چې نه یې یوازې ښکلا ته زیان رسوي، بلکې صحت ته یې هم ستونزې جوړوي. نن درته د خېټې د کوچني کولو داسې طریقې در ښیوو چې د ډېر ورزش ستړیا به هم نه ورسره ګالۍ او په تکلیف به هم ورسره نه شئ. د ورځې پیل د لیمو په جوسو وکړئ، نیم لیمو په یو ګیلاس اوبو کې زبېښل او څښل یې په حجراتو کې...