To start downloading books

Please sign in or create an account.

د بابړې پېښه (د پښتنو قتل عام)

د بابړې پېښه (د پښتنو قتل عام)

لیکنه ـ ریاض مقامزی 

د تاریخ په اوږدو کې پښتانه په بېلابېلو پلمو او نومونو رټل شوي، وژل شوي او له صحنې لرې ساتل شوي دي. له مقدوني سکندر، چنګېز خان او بابر نه نيولې تر پاکستاني پوځ پورې ټولو خپله برخه ظلم او تېری کړی دی. یو له دغو لویو غميزو "د بابړې پېښه" ده. تاسو به په دې لیکنه کې د دغې تراژیدۍ په اړه لا ډېر پوه شئ. 

 

لنډه تاریخچه

د پاکستان د خپلواکۍ لومړنۍ کالیزې نمانځلو ته چمتووالی روان و؛ پرېکړه دا وه، چې د آګسټ پر "۱۴" به د یو جوړ شوي هېواد (پاکستان) د خپلواکۍ ورځ نمانځل کېږي. دا وخت د "۱۹۴۸زیږدیز" کال د آګسټ میاشت وه؛ خو له دې نېټې دوه ورځې وړاندې پر پښتنو لویه غميزه تېره شوه.

کله چې پاکستان رامنځته کېده په دغه وخت کې ډاکټر خان صاحب* (* ـ د باچا خان مشر ورور) د خیبر پښتونخوا اعلی وزیر (واکمن) و. کله چې علي جناح د جوړ شوي هېواد چارو واګې ترلاسه کړې نو تقریبا اته ورځې وروسته یې ډاکټر خان صاحب په دې پلمه له دندې ګوښه کړ، چې د پاکستان بیرغ پورته کولو په مراسمو کې یې ګډون نه دی کړی.

که څه هم حکومت د باچا خان ورور له دندې لرې کړی و؛ خو باچاخان ویل د خدایي خدمتګارانو تحریک مطلق ټولنیز او اصلاحي حرکت دی؛ نو ځکه یې په حکومتي غونډو کې هم ګډون کاوه. خو د جون په پنځلسمه له خپل زوی او ملګري سره ونیول شو. په دې توګه ددوی له خوا نوی جوړ شوی ګوند "پیلز پارټي" هم له منځه لاړ. په دې وخت کې عبدالقیوم خان د صوبه سرحد مشر و. خدایي خدمتګارانو ډله یې غیر قانوني وبلله. ددې خلکو نیول یې قانوني کړل او ورسره به یې د نیول شويو کسانو ځمکې او جایدادونه هم ظبط کول.

دوی په دې لړ کې د خدایي خدمتګارانو سرلاري هم ونیول. چې "ډاکټر خان صاحب، باچاخان، ارباب غفور او ګڼ نور مخور کسان" په کې شامل وو.

 

د غميزې داستان

د خپلو مشرانو د نیولو پر ضد خدايي خدمتګارانو د احتجاج پرېکړه وکړه. د "۱۹۴۸م" کال د آګسټ پر دولسمه ډلې ـ ډلې پښتانه د خیبر پښتونخوا د چهارسدې په بابړه میدان کې راټول شول. ویل کېږي په دې غونډه کې شاوخوا پنځه ويشت زره خلکو ګډون کړی و. دا پښتانه بې وسلې وو، ساده خولۍ یې پر سر وې او څادرونه یې پر اوږو وو. د خپل حق غوښتنې په پار را ټول شوي وو؛ خو سیمې ته له وړاندې پولیس او پوځ ور استول شوي وو. کله چې مظاهره پیلېده د وخت حاکم "عبدالقیوم خان" پر بې وسلو لاریون کوونکو د ډزو امر وکړ. په دغه ټولوژنه کې تر شپږ سوو ډېر پښتانه ووژل شول. چې مېرمنې هم په کې وې. آن له پېښې وروسته په دولتي روغتونونو کې پښتنو ته د درملنې اجازه هم ور نه کړل شوه.

د معصومو پښتنو قاتل (عبدالقیوم خان) به ویل: "خدایي خدمتګاران بختور وو، چې له پوځ سره ګولۍ (مرمې) خلاصې شوې؛ ګنې یو به هم ترې روغ نه وای تللی." 

ویل کېږي، آن خلکو خپل مړي په پټه ښخ کړل. همدارنګه د مړو له کورنیو به یې د مرمیو تاوان هم اخیسته. دوی غوښتل په دې توګه د پښتنو د حق غوښتنې غږ د تل لپاره چپ کړي.

خو له نېکه مرغه په اوس وخت کې پښتانه په کوزه پښتونخوا کې په شعوري توګه د خپلې حق غوښتنې لاره تعقیبوي. هر کال د اګسټ دولسمه د تورې ورځې په توګه نمانځي.

د سولې، عدالت او حق غوښتنې فکر لا پیاوړی شوی دی. ورځ تر بلې دا مبارزه پر رنګه کېږي او پښتانه د سیاست له لارې خپل حق او حقوق غواړي.

Related Articles

لانګ فیلو وپېژنئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی   د نړۍ او په ځانګړې توګه د نوموتو امریکايي شاعرانو/لیکوالو په قطار کې لانګ فیلو هم د یوه خاص مقام/ځای خاوند دی. تاسو به په دې لیکنه کې د نوموړي په اړه مختصر خو مهم معلومات ولولئ.   د لانګ فیلو لنډ ژوندلیک د امریکا ددې منلي شاعر/لیکوال بشپړ نوم "هینري واډزورس لانګفیلو ـ Henry Wadsworth Longfellow" دی. نوموړي په "۱۸۰۷" زیږدیز...

د یو ریال خوشحالی -سعودی ملیاردر

‏سعودى ملياردر راجحي وايي: زه ډېر غریب وم!د مکتب په سیاحتي چکر کې مې برخه نه شوه اخیستی، که څه هم له یو شاګرد یو ریال اخیستل کېده، کورنۍ ته مې وژړل، خو هیڅ مدرک مې ونه موند، په ټولګي کې مې له چکر یوه ورځ مخکې یو سوال ته سم ځواب ورکړ، استاد یو ریال راکړ، ډېر خوشاله شوم، له ملګرو سره چکر ته لاړم، رالوی شوم، د شتو خاوند شوم، دغه فلسطینی استاد مې ذهن ت...

ساحه کې د سیخ محاسبه

په ساحه کې د سیخ محاسبهلیکنه: انجینر سید سمیع الله نصرت زیاتره وخت په ساحه کې مونږ ته په نقشه کې د سیخ مقدار معلوم نه وي، بلکي د سیخ فاصله او طول یې په لاس راکړی وی او بازار کې سیخ په وزن او خادو پلورل کیږی. راځۍ نن درته پردی عملی مثال وړاندی کوم چې له څنکه طول وزن او خادو ته واړوو؟ مثال: یو سلب چې  عرض یې 5m او 12mm سیخ په 20cm  سره او همدارنګه پ...

Recommended Articles

که دا عادتونه خپل کړئ له غربت څخه خلاصېږئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا به سمه خبره وي، چې شتمني له قسمت سره تړلې ده؛ خو دا خبره هم هېڅکله غلطه نه ده، چې ستاسو عادات په دې برخه کې رغنده رول لري. که تاسو هر څومره ډېرې پیسې ولرئ؛ مګر پر مصرف، پانګونې او نورو لاروچارو پوه نه شئ ډېر ژر به مو غربت د کور تر دروازو ورسېږئ. یا که ډېر غریب هم یئ؛ مګر دا لارښوونې عملي کړي، نو ډېر امکان شته، چې له غربت څخه...

په ځوانۍ کې د ويښتانو سپينېدل او درملنه

د ويښتانو سپينېدل اکثراً د زړښت معنا ورکوي نو ځکه خو انسان د خواشينۍ احساس کوي؛ مګر دا لا ډېره خواشينوونکې وي، چې په ځوانۍ کې مو ويښتان سپين شي. په طبیعي توګه د سپين پوستو ويښتان نسبت تورپوستو ته ژر سپینېږي. معمولاً په سپين پوستو کې د ويښتانو سپينېدل د ژوند د څلورمې لسیزې په لومړيو کې پيلېږي، مګر په نورو نژادونو کې دا حالت د څلورمې لسیزې په وروستيو...

خېټه څنګه کوچنۍ کړو؟

د نارینه او نجونو لپاره تر ټولو بد مرض د خېټې د وازدو ډېرېدل او غټېدل دي چې نه یې یوازې ښکلا ته زیان رسوي، بلکې صحت ته یې هم ستونزې جوړوي. نن درته د خېټې د کوچني کولو داسې طریقې در ښیوو چې د ډېر ورزش ستړیا به هم نه ورسره ګالۍ او په تکلیف به هم ورسره نه شئ. د ورځې پیل د لیمو په جوسو وکړئ، نیم لیمو په یو ګیلاس اوبو کې زبېښل او څښل یې په حجراتو کې...