To start downloading books

Please sign in or create an account.

جنګي جرمونه کوم دي؟

جنګي جرمونه کوم دي؟

لیکنه ـ ریاض مقامزی

په کوم هېواد کې چې جنګ وي، هلته خلک حتما د جنګ له بېلابېلو اصطلاحاتو سره مخ کېږي. په هېواد کې د جګړې له شدت سره نړېوالې ټولنې د جنګي جرمونو د ترسره کېدو خبر ورکړ او ویې ویل، چې دوی به د جګړې د خواوو له لورې د ترسره شوو اعمالو څېړنه کوي. اوس پوښتنه دا ده، چې جنګي جرمونه څه ته ویل کېږي؟

په دې لیکنه کې به مو همدا پوښتنه ځواب شي. 

 

لنډه تاریخچه

د تاریخ په اوږدو کې بېلابېل لوی او واړه جنګونه ترسره شوي دي. همدارنګه هر چا تر خپلې وسې ظلم او جنګي جرمونه ترسره کول. له دې سره ـ سره په ځينو سیمو کې به د جنګ ځانګړي اصول او مقررات هم موجود وو. ترې سړی غړاوی به لوی شرم او جرم ګڼل کېده. 

د جنګي جرمونو اوسنۍ اصطلاح (War Crimes) په "۱۹۴۵ز" کې د "London Charter of the International Military Tribunal" په نظامي محکمه کې رامنځته شوه. همدارنګه د سولې او بشریت پر وړاندې جنایات هم تعریف او وپېژندل شول. البته دا باید هېر نه کړو، چې د جنګ پر اصولو او جنګي جرمونو تر دې وړاندې هم بحثونه او مناظرې شوې وې.

 

جنګي جرمونه څه ته وايي؟ 

موږ او تاسو په یوه خاورینه سیاره کې ژوند کوو، چېرته چې انسان ورو ـ ورو د تمدن پر لورې ګامونه واخیستل. خپلې سیمې یې پراخې کړې او د خپل بد عادت (حرص) له امله یې پر خپلو شتمنیو قناعت و نه شو او پر نورو خلکو یې حملې پیل کړې. دې چارې جنګ ته لاره هواره کړه. 

مګر په دې نړۍ کې د ژوند، مینې، جنګ او بل هر عمل لپاره خپل اصول او مقررات وټاکل شول او موجود دي. له همدې اصولو او منل شوو مقرراتو څخه سرغړاوی جرم بلل کېږي. جنګ هم په نړېواله سطحه خپل اصول لري او ترې سرغړونه جرم بلل کېږي. باید یادونه وکړو، چې په انګلېسي کې یې "War Crimes" بولي.

 

د جنګي جرمونو عمده ډولونه:

  • ـ د تسلیم شوو ځواکونو وژل
  • ـ د ماشومانو وژل 
  • ـ له بندیانو سره بد چلند
  • ـ د اقلیتونو ټولوژنه
  • ـ قصدي قتل  
  • ـ شکنجه
  • ـ غیر انساني سلوک
  • ـ نورو ته قصدا د درد ورکوونکو سزاوو ټاکل
  • ـ پر غیر نظامي کارکوونکو برید
  • ـ په عامو وګړو بریدونه کول/ ځانمرګي حملې
  • ـ په زوره له یوې سیمې د غیر نظامي وګړو ویستل/ بل ځای ته وړل 
  • ـ له منع شوو وسلو کار اخیستل (شیمیايي، باکتریالوژيک او اور بلوونکي وسلې)
  • ـ د بل چا له نښو، سیمبولونو او علایمو د خپل ځان په نفع ګټه اخیستل (چل او دوکه)
  • ـ د عامه او شخصي شتمنيو لوټل

نو که کومه جنګي ډله پر پورتنیو کړنو تورنه شي او بیا پرې ثابت شي، نړېوالې محکمې دا قضيې څېړي او د نړېوالو اصولو سره سم پرېکړې کوي.

Related Articles

د هاضمې ستونزې او د خیټې پړسوب څخه د خلاصون غوره لارې چارې

د هاضمې ستونزې او د خیټې پړسوب څخه د خلاصون غوره لارې چارېد یوې فرانسوي ژورنال د څیړنیز راپور له مخې د هاضمې ستونزې او د خیټې پړسوب زیاتره وخت د خپګان او فشار له امله هم کیدلی شي، ځکه چې معده او فشار پر مزاج او ورځني فشار ژور اغیز کوي.دغې ژورنال داسې غوره لارې وړاندې کړي چې په مرسته یې کولی شئ د هاضمې سیستم غوره کولو او د خیټې پړسوب او ګاز له منځه...

د ګیډې د درد لاملونه او درملنه

د ګیډې د درد لاملونه ډېر زیات دي، له باد نیولې تر جدي ناروغیو پورې لکه اپنډکس او د کرون ناروغي. تشخیص یې د درد له کچې او د درد له ځایه کیږي. د ګیډې درد د سینې او خاصره لګن ترمنځ رامنځته کیږي. د ګیډې درد ممکن د عضلاتو شاخک ته ورته درد وي، پڅ یا نا ښکاره درد وي، متناوب درد یا پر له پسې وقفې پېښېدونکی درد او یا تېره درد وي. د ګېډې درد ته انګریزۍ کې دو...

د کور جوړولو پرمهال د سپما تګلارې

هر څوک غواړي دهوسا ژوند تیرولو لپاره یوښه کور جوړ کړي. پرته له یو منظم پلان درلودو او سلا مشورو کور جوړول یوه خطرناکه(horrendous) تجربه ده ..دلته له یو څو هغو فکتورونو یادونه کوو چې که له کورجوړولو وړاندې او د کور جوړولو د پروسو پرمهال په پام کې ونیول شي د پام وړ پیسې سپما کیدای شي  .د سپما کولو موخه دا نه ده چې د کار کیفیت خراب شي بلکې موخه داده چ...

Recommended Articles

که دا عادتونه خپل کړئ له غربت څخه خلاصېږئ!

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا به سمه خبره وي، چې شتمني له قسمت سره تړلې ده؛ خو دا خبره هم هېڅکله غلطه نه ده، چې ستاسو عادات په دې برخه کې رغنده رول لري. که تاسو هر څومره ډېرې پیسې ولرئ؛ مګر پر مصرف، پانګونې او نورو لاروچارو پوه نه شئ ډېر ژر به مو غربت د کور تر دروازو ورسېږئ. یا که ډېر غریب هم یئ؛ مګر دا لارښوونې عملي کړي، نو ډېر امکان شته، چې له غربت څخه...

کوټه سنګي ته ولې کوټه سنګي وايي؟

ځینې کسان په دې اند دي چې د کوټه سنګي نوم اصلا د هغې ډبرېنې کوټې څخه اخیستل شوی دی چې یو وخت په میرویس میدان کې جوړه شوې وه.ویل کیږي کله چې د دغه ځای د سړکونو کرښې وکښل شوې د سړکونو د تقاطع په نقطه کې یعنې په څلور لارې کې د ساتونکي لپاره د ډبرو یوه خونه جوړه شوه له همدې امله دا سیمه په کوټه سنګي یا د ډبرو د کوټې په نوم ونومول شوه.خو اصلا د دې  سیمې...

په ځوانۍ کې د ويښتانو سپينېدل او درملنه

د ويښتانو سپينېدل اکثراً د زړښت معنا ورکوي نو ځکه خو انسان د خواشينۍ احساس کوي؛ مګر دا لا ډېره خواشينوونکې وي، چې په ځوانۍ کې مو ويښتان سپين شي. په طبیعي توګه د سپين پوستو ويښتان نسبت تورپوستو ته ژر سپینېږي. معمولاً په سپين پوستو کې د ويښتانو سپينېدل د ژوند د څلورمې لسیزې په لومړيو کې پيلېږي، مګر په نورو نژادونو کې دا حالت د څلورمې لسیزې په وروستيو...