To start downloading books

Please sign in or create an account.

د منټو لنډ ژوندلیک

د منټو لنډ ژوندلیک

لیکنه ـ ریاض مقامزی

ځينې لیکوال د یو ځانګړي سبک، خاصیت او تګلارې پر مټ ډېر ستر نوم او شهرت پیدا کوي. د منټو د قلم تېره او بېباکه څوکه ددې سبب شوه، چې نوموړی ډېر خلک وپېژني. هغه تل حقایق ویل. که څه هم ځينې وخت دا مسئله ورته جنجالي کېده؛ خو د هغه همدا تګلاره وه، چې حقیقت ووایي، که هرڅومره تریخ هم وي.

تاسو به ددې لیکنې تر پایه د "منټو" د ژوند او هنر په اړه لا ډېر پوه شئ.

 

پېژندنه

ددې ستر لیکوال بشپړ نوم "سعادت حسن منټو" دی؛ خو ډېر خلک یې د "منټو" په نوم پېژني. نوموړی یوازې یو لیکوال نه و، بلکې د اردو ژبې یو ښه سناریو لیکونکی، ژباړن او ژورنالیست هم و. منټو د "۱۹۱۲ز" کال د می پر یوولسمه نېټه د هندوستان په پنجاب کې وزېږېد. البته دا هغه وخت و، چې هند لا نه و وېشل شوی. همدارنګه دا هم باید هېره نه کړو، چې نوموړی اصلا د کشمير و. 

د زده کړو او ماشومتوب په اړه یې استاد حقپرست لیکي: "منټو له وړوکوالي په کور کې یو ترهېدلی ماشوم و، چې د مېرنیو وروڼو، خوېندو او پلار د ستغ چلن له امله یې ځای نه شوای ښکاره کولی. له ماشومتوبه یې لا په زدکړو کې زړه نه لګېده. د لسم ټولګي په ازموینه کې له درې ځله ناکامېدو وروسته په ۱۹۳۱ م کال کې په دې ازموینه کې بریالی شو. په لوړو زده کړو کې یې هم دوه کالجونه بدل، رابدل کړل او وروسته یې انساني ارواپوهنه خپله موضوع وټاکله."

کله چې هند ووېشل شو او د انګرېزانو لخوا پاکستان رامنځته شو، نو منټو هم پاکستان ته راغی. هغه په هند کې هم لیکوالي کوله او پاکستان کې یې هم خپل قلم روان وساته. د نه هېرېدونکو ادبي آثارو له پنځولو وروسته دې ستر لیکوال د "۱۹۵۵ز" کال د جنورۍ په اتلسمه نېټه له دې نړۍ سترګې پټې کړې.

 

د لیکوالۍ طرز

لکه څنګه چې مو وړاندې یادونه وکړه "منټو" یو بېباکه لیکوال و. له دې کبله چې نوموړي پخپلو لیکنو کې د ښځينه او نارینه "اندام مخصوصه" نومونه په ډېر عادي شکل بیانول نو د رواني ناروغ، فحش لیکوال او ... نورو نومونو ونومول شو. د فحش لیکنې په تور خو آن تر محکمې هم ورسېد.

خو اصلي خبره دا وه، چې منټو په داسې یوه ټولنه کې اوسېدلی و، چې شخړې، اخلاقي کمزورۍ، جنسي کاروبارونه او نورې ناخوالې پکې په اوج کې وې. دې ټولو چارو د "منټو" په فکر او قلم ژور اغېز کړی و. 

یوه خبره بله چې منټو له نورو جلا کوي هغه د نوموړي د سوژو ټاکنه او د ټيټې طبقې د خلکو نمایندګي وه. هغه پخپلو لیکنو کې آن د "ځان پلورونکو" مېرمنو حال هم بیان کړی. دا چاره د هر انسان او لیکوال د وسې خبره نه ده. منټو ددې بدلمنو مېرمنو مجبورۍ، د ژوند ناخوالې، ستونزې او کړاونه ټول يو په یو بیان کړي دي. همدارنګه یې د محکومې او بېوزله طبقې مړې هیلې، بې وسۍ او خوارۍ ټولې انځور کړي دي.

په دې اړه منتشر شاهي وايي :"منټو په خپل ټول ژوند کې یې بې له کومې تمې ددوی غږ پورته کړی دی او ددوی په سر یې د حاکمې طبقې له لوري محکې، جرمانې او زندانونه ګاللي دي."

په هر حال د منټو پر ژوند او فن خبرې په یوه لیکنه کې نه شي ځایېدای. ځایېدل څه چې ۱۰ سلنه خبرې یې هم نه شو بللای. که منټو ډېر پېژندل غواړئ نو آثار یې ولولئ. له نېکه مرغه ځينې پنځونې یې له اردو ژبې پښتو ته هم ژباړل شوي دي.

 

د منټو ځينې خبرې

 

له منټو څخه پوښتنه وشوه، چې په هېواد کې مو څه حال دی؟

منټو ځواب ورکړ: "داسې حال دی، لکه په زندان کې چې د جمعې لمونځ کېږي اذان دوکه باز کوي، امام یې قاتل وي او مقتدیان یې ټول غله وي."

 

"خلک وايي چې ښځې راز نه شي ساتلای. خو زه وایم که ښځې راز ووایي د نړۍ هېڅ نارینه به د مخ ښکاره کولو وړ نه وي." 

 

"که تاسو دغه افسانې نه شئ زغملای، نو ددې معنا دا ده، چې تاسې زمانه نه شئ زغملای. زه به د هغه تهذیب، تمدن او ټولنې څه لمن پر سر واړوم، چې هغه لا له وړاندې بربنډه ده."

 

"دا مه وایه چې یو لک هندوان او یو لک مسلمانان وژل شوي دي. داسې ووایه چې دوه لکه انسانان وژل شوي دي."

 

"که تاسو زما لیکنو له شهواني اړخه ګورئ، ذهني معذوره یئ."

 

"که د بې حیایۍ په اورېدو مو ښځه ذهن ته راشي نو پخپل ګرېوان کې سر ښکته کړئ."

Related Articles

داسې جملې چې یو کتاب خبرې لري

حتما به داسې پېښ شوي، چې د چا له خبرو متأثر شوي یئ او دا کړنه په ټولنیز ژوند کې بېخي عادي ده. هر څوک د یو چا له خبرو اغېزمن کېږي او خوند ورکوي. پوهېږئ علت یې څه دی؟ یوازې همدا چې د هغه خبرې بې پيغامه او بې څه نه وي، نو موږ هم په دې لیکنه د امریکايي فیلسوف او لیکوال امرسن (Relaph Waldo Emerson) هغه جملې تاسو ته وړاندې کوو، چې ممکن ژوند او فکر مو بد...

ښاغلے ملک میمون خان اُتمانخېل

د ملک میمون خان اُتمانخېل د زیګون کره نېټه معلومه نۀ ده خو د مشرانو د وېنا تر مخه د ملک میمون خان ټول عمر 90 یعني لس کم سل کلونه وۀ چونکې د ملک میمون خان د وفات نېټه نولس سوه نهه نوي یعني 1999 معلومه ده نو د دغه شمېرې تر مخه یې د زېګون نېټه نولس سوه نهه 1909 معلومیږي. ملک میمون خان په مهمند ایجنسۍ تحصيل امبار اتمانخېل د کمانګرې په سیمه د سیفورخان پ...

ايا سيوری وزن لري؟!!

ايا کله مو فکر کړی دی چې سيوری (سايه) وزن لري او که نه؟ که څه هم تاسې به وايئ چې دا څه ډول ساده پوښتنه ده، خو کېدلی شي چې د سيوري وزن معلوم شي، او دروندوالی یې وښيوو.خو خبره دلته ده، چې هغه جسم چې سیوری په هغه پروت وي د تللو وړ دی، د مثال په توګه يو څو موارد له نظره تېروو، په دې خو پوهېږو چې نور د انرژي لېږدونکی دی، د بېلګې په توګه کله چې نور په يو...

Recommended Articles

عثمان کاکړ څنګه ووژل شو؟

پښتونخوا ملي عوامي ګوند ادعا کوي چې د دغه ګوند صوبايي مشر عثمان خان کاکړ وژل شوی دی او دوی سره دې لړ کې کافي ثبوتونه شته. یو شمېر نورو ځايي سیاسي ګوندونو هم د یاد ګوند ملاتړ کړی او د بلوچستان صوبايي حکومت وايي، د پېښې په هکله به څېړنه کوي. د یادونې ده چې د روانې جون میاشتې پر ۱۷ نېټه ویل شوي و، چې د عثمان خان کاکړ سر سخت ټپي شوی دی. له پېښې وروست...

د وينا پر مهال د وېرې او فشار ختمول

لیکنه ـ ریاض مقامزی دا چې موږ انسانان ټولنيز ژوند لرو، نو اړ یو چې د خپلو اړتياوو او مفکورو د وضاحت لپاره وغږېږو. خبرې کول زموږ د ژوند په هره برخه کې لیدل کېږي. په کور، کلي، دکان، ښار، مکتب، ښوونځي او ګڼو نورو ځايونو کې موږ خبرې کوو او خپل پپغام نورو ته رسوو.   ځينې خلک بیا د خبرو او وينا پر مهال تر وېرې او فشار لاندې وي. نه شي کولای خپل پيغام او...

خېټه څنګه کوچنۍ کړو؟

د نارینه او نجونو لپاره تر ټولو بد مرض د خېټې د وازدو ډېرېدل او غټېدل دي چې نه یې یوازې ښکلا ته زیان رسوي، بلکې صحت ته یې هم ستونزې جوړوي. نن درته د خېټې د کوچني کولو داسې طریقې در ښیوو چې د ډېر ورزش ستړیا به هم نه ورسره ګالۍ او په تکلیف به هم ورسره نه شئ. د ورځې پیل د لیمو په جوسو وکړئ، نیم لیمو په یو ګیلاس اوبو کې زبېښل او څښل یې په حجراتو کې...