د بايسکل په اړه پوه شئ!
ژباړه ـ ریاض مقامزی
بايسکل یو له هغو نقليه وسایلو څخه دی، چې کولای شي په کم مصرف او لوړ روغتيايي ارزښت سره له یوه ځای څخه بل ځای ته ستاسو تګ اسانه کړي. نن د جون درېیمه ده، چې د بايسکل نړېواله ورځ بلل کېږي. په همدې مناسبت مو دا لیکنه چمتو کړې ده، چې ددې نقليه وسیلې په اړه لا ډېر پوه شئ.
تاریخچه
دا به ډېره سخته وي، چې مشخصه کړو د لومړي ځل لپاره بايسکل چا او چرته جوړ کړ. ځکه چې په دې اړه داسې معلومات کم دي، چې دقيقاً مخترع یې را وپېژني. ددې ترڅنګ په اوسنۍ بڼه دا وسیله په را وروسته کې جوړه شوې ده. لومړنۍ بڼې یې سیمې او جغرافیې ته په کتو فرق کوي؛ نو ځکه نه شو ویلای لومړنی متخرع یې څوک دی. مګر بیا هم ځینې ثبت معلومات شته، چې کولای شو یو څه په ډاډه زړه ووایو. مثلاً د "۱۸۲۰ز" کال په شاوخوا کې د "Baron Karl von Drais" په نوم یوه الماني له لرګي څخه ددې وسیلې یوه بڼه اختراع کړه، چې پر دوو ټایرونو (څرخونو) چلېده. که څه هم پایډل یې نه درلود؛ خو بیا هم دا د بايسکل لومړنۍ بڼه بلل کېږي. له دې وروسته په "۱۸۳۹ز" کال کې یوه سکاټلینډي آهنګر "Kirkpatrick MacMillan" اوسپنیز بايسکل جوړ کړ. د بايسکل د جوړېدو په اړه ځینې نور نظریات هم شته او دا موضوع اختلافي ده؛ خو دا ویلای شو، چې د بڼې تغییر یې دقیقه خبره ده او لومړنۍ بڼې یې نسبت اوسنيو ته فرق کوي او آن په اوسمهال کې همزمانه د بايسکل مختلفې بڼې موندلای شو.
نور جالب معلومات
• په ۱۸۴۲ز کال کې ددې وسیلې لومړنۍ ترافيکي پېښه ثبت شوې ده.
• شاید حیرانوونکې وي؛ خو ثابته شوې خبره ده، چې که په همواره سطحه کې بايسکل په سرعت سره پرېښودل شي کولای شي تر ډېره له چلوونکي پرته خپل مسیر تعقیب کړي.
• بايسکل چلول د یوه ښه ورزشي فعاليت ترڅنګ یوه خوندوره لوبه هم ده. په پرمختللو ټولنو کې وګړي هڅه کوي د موټر پر ځای له بايسکل څخه ګټه واخلي، ترڅو هم یې صحت ښه وي او هم یې له چلولو خوند واخلي.
• بايسکل د نورو ګټو ترڅنګ د عضلاتو په پیاوړتیا کې هم مهم رول لري.
• د نړۍ په ځینو سیمو کې خلکو ته توصيه کېږي، چې د موټرو پر ځای له بایسکلونو استفاده وکړي. دوی غواړي په دې کار سره پخپلو سيمو کې د هوا د ککړتیا مخه ونیسي.